Page 26 - fen-ve-muhendislik-bilimleri-icin-meslek-etigi

96 Meslek Etiği

• Yol gösterici olmak
• Söylediği gibi davranmak
• Tarafsız ve geniş görüşlülük
• Yaşamsal bir rol oynamaktır [6].

7.4.2. Çalışanların Etik Profilleri
Çalışanların işletmeye karşı sorumluluğu her şeyden önce sadakat bilincine
erişmiş olması ile başlar. İşletmenin hakları ile çalışanların hakları iç içedir. Bir tarafın
hakkının göz ardı edilmesi zaman içerisinde karşı tarafın haklarına da olumsuz
yansıyacaktır. İster özel teşebbüs olsun ister kamu kuruluşu olsun çalışanların azami
düzeyde işletmenin tüm değerlerini kendi öz değerleri gibi koruyup sahiplenmesi
önemlidir.
Hindistan başbakanı İndira Priyadarşini Gandhi’nin (1917-1984) torununa
verdiği öğüt dikkate değerdir. “İki türlü insan vardır. İş yapanlar ve yapılan işten
kendilerine pay çıkaranlar. İş yapanlardan ol. Hem orda diğerlerinden daha az
rekabet vardır.” 16. yüzyılın filozoflarından Sir Francis Bacon (1561-1626) ise “Bizi
güçlü yapan yediklerimiz değil hazmettiklerimizdir. Bizi zengin yapan
kazandıklarımız değil muhafaza ettiklerimizdir, bizi bilgili yapan okuduklarımız
değil kafamıza yerleştirdiklerimizdir ve bizi sevimli yapan başkalarına
verdiğimiz öğütler değil onları kendimizde uygulamamızdır” demiştir.
İş etiğinde incelenecek en önemli konulardan biri de bireysel etik
davranışlardır. Bireylerin etik davranış biçimlerinin incelenmesi, iş etiğini belirlemede
önemli bir faktördür. Bireylerin etik davranışlarını etkileyen diğer bir özellik de
çalışanların özellikleridir. Genel olarak çalışanları üç davranış kalıbı içerisinde
değerlendirebiliriz. Bunlar;
• Çıkarcı
• Görevci
• Ahlakçı
Çıkarcı davranış; etik ilkeleri yok sayan bir davranış biçimidir. Görevci
davranış; tamamıyla değerlere kurallara riayet etme anlayışını içermektedir. Ahlakçı
davranış ise kurum ve hizmet yararını ön planda tutan bir davranış biçimidir [6].

7.4.3. Farklı Mesleklerde Etik İlkeler
Genel olarak iş hayatında etik ilkeler birbirine benzer özellik taşır. Ancak
çeşitli meslek gruplarında farklılıklar hatta zıtlıklar görülebilir. Bu durum çelişkili
görünmekle birlikte o işin yapısına uygundur. Örneğin; gıda sektöründe reklam,
şirketler için önemli bir unsur iken mali müşavirlik meslek dalında reklam
yasaklanmıştır.
Bu etik ilkeler, günümüzde bazı meslek gruplarınca kurulan dernekler
tarafından yazılı hale getirilmiştir. Örnek olarak hekimlik meslek etiği kuralları,
yazılım mühendisliği meslek etiği kuralları verilebilir. Bütünü belli mesleği ifade eden
etik kurallar vardır. Birbirinden farklı ne kadar meslek varsa o kadar da etik ilkeler
vardır. Mesleklerin özelliğine göre etik ilkelerde zıtlıklar olabilir. Örneğin; psikolojik
danışman, hastanın sırlarını saklar. Hakimler herhangi bir olayda soruşturma
sürecinde bilgi vermezken yargılama sürecinde bilinenlerin açıklığa kavuşmasını
sağlar.
Meslek gruplarının hak ettiği saygınlığı elde etmeleri, kendi içlerinde
yönetilmesi, denetlenmesi ve gerektiğinde cezai yaptırımlar uygulanması