Page 21 - fen-ve-muhendislik-bilimleri-icin-meslek-etigi

Meslek Etiği 67

5 Şeref ve erdem ruhun süsüdür.
ETİK VE AHLAK İLİŞKİSİ

Bunlar olmasa, beden asla güzel gözükmez.
Miguel de Cervantes Saavedra (1547-1616)

5.1. Giriş
Etik ve ahlak kavramları toplumsal yaşamın her alanında gittikçe artan
sıklıkla kullanılmaya ve yaşamın her boyutunda etkili olmaya başlayan iki kavramdır.
Bu kavramların doğru ve yerinde kullanılması, araştırmaların, yorumların, sentez ve
analizlerin isabetli olmasını sağlayacaktır. Birbirleri ile iç içe geçmiş bütün
kavramlarda olduğu gibi etik ve ahlak kavramları da zaman zaman yanlış
kullanılmaktadır [2].
Etik veya kimileri tarafından eş anlamlısı olarak da görülen ahlak, moral ya
da ahlak felsefesi, aralarında yapılan ayırımlar bir yana, bilindiği üzere, felsefenin en
eski ilgi alanlarıdır. Özellikle 20. ve 21.nci yüzyılda yeniden gündeme taşınan bir
konu olarak, daha önce diğer felsefe alanlarına nasip olmadığı kadar, hemen hemen
bütün yapıp etmelerimizle ilişkilendirilir bir hale gelmiştir. Tıp’tan siyaset’e kadar her
türden bağımsız veya örgütlü yapı ve meslek, bu etkinin alanına dahil olmuştur.
Uygulamalı alanlarda bu derecede yaygın biçimde konu olmasının yanı sıra, verilen
önemin bir diğer göstergesi, onun, özellikle ikinci dünya savaşından sonra,
E.Levinas gibi kimi çağdaş düşünürler tarafından, “ilk felsefe” olarak
adlandırılmasıdır [12].
Eğer bir kişinin (ya da grup, topluluk, kurum vb.nin) diğer insanları çeşitli
bakımlardan etkileyen bir eylemini (davranış, karar, tutum vb.) niyetleri, amaçları ve
sonuçları açısından ele alıyor, onu iyi veya kötü, doğru ya da yanlış kavramları
temelinde sorguluyorsak, bu ahlaki bir değerlendirme olur. Kişi, ahlakın talepleriyle
uyuşmazlığa girdiğinde ya da birden fazla normun çelişerek ahlaki bir ikileme yol
açtığı durumlarda artık ahlâkın yol göstericiliğine sığınamaz.
Etik ve ahlâk ilişkisi, teori ve pratik arasındaki ilişki gibidir: Etik doğru ve
yanlış eylemin teorisi, ahlak ise onun pratiğidir. Etik, felsefenin, ahlaki sorunlar
üzerine akıl yürüterek hangi eylemlerin ahlâken doğru ya da yanlış olduğuyla
ilgilenen, bireysel ve kolektif insan eylemini “iyi” tasarımı etrafında anlayıp
açıklamaya çalışan dalıdır.
Etik, ahlaki eylemin yerini tutmak yerine bu eylemlerin bilgiye dayalı olan
yapısını ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Bir yandan ahlaki davranış modellerinin ve
temel tutumların irdelenip anlaşılması, öte yandan da ahlaki gereksinimlerin yöntem
olarak belirlenmesi amacıyla tutum ve davranışlar ile eylemlerin betimlenmesine
dönük ölçütler ortaya koyar. Bu yönüyle karmaşık ahlaki eylemleri kavramsal olarak
açıklayıp anlaşılmasına katkı yapar. Böylece etik; ahlak üzerinde sistemli bir
düşünce, irdeleme, araştırma, soruşturma, tartışma aracılığı ile ahlaki problemlerle
ilgilenmektedir [13].
M.M.Ekin’e göre etik, doğru ve yanlış davranış teorisidir. Ahlak ise onun
pratiğidir [7]. Etik; ahlak felsefesinin kavramsal boyutunu ve ahlakın teorik kısmını