Page 32 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

BÖLÜM
FELSEFEYİ TANIMA
1

FELSEFENİN ANLAMI Ɖ Felsefenin bilgeliği seven anlamında terimleştirilmesi
önemli bir felsefi anlayışa dayanır. Bunun dışında fel-
sefenin sevgi, dostluk, akıl, arayış, sezgi, bilgi, hik-
Düşünmenin Önemi ve Gerekliliği
met, bilgelik, düşünme, duyum, hakikat ve gerçeklik
Ɖ Düşünme; zihinsel bir etkinlik olup hem duyu içeriği- gibi birçok kavramla ilişkisi olduğu görülmektedir.
nin algılanması hem de kavramların anlamlandırılma-
sıdır. İçeriksiz bir düşünme mümkün olmayacağı için Ɖ Felsefenin hikmet anlamında kullanılmasında filozo-
düşünme; yalın-ayrıntılı, sığ-derin, çözümleyici-bir- fun bilgiyle uğraşmasının etkisi kaçınılmazdır. Hâkim,
leştirici, tek yönlü - çok yönlü olabilmektedir. aynı zamanda hikmet sahibi olan kişi anlamında da
kullanılmaktadır. Hikmet sahibi kişi ise hâkim olduğu
Ɖ “Yere düşen bir fincan kahve düşünün” denildiği şeyin nedenlerini bilen kişidir.
zaman zihin, bu sözcüklerin bellekte çağrıştırdığı
imgeleri peş peşe dizerek bir canlandırma oluşturur.
Bir fincan kahveyi düşünürken kahvenin ne tür bir ŗ NOT
kahve olduğu, yakıp yakmayacağı ya da etrafı kirletip ¡ Fahrettin er-Râzî’ye göre hikmet, özü itibariyle ilimle
kirletmeyeceği düşüncesi kişilerin kendi yaşam tecrü- ilgilidir. Doğruyu bilmek ve onu hayata geçirmek de
belerine bağlıdır. yine hikmetle ilgilidir.

Ɖ En yalın hâliyle bilgi; düşünme sonucunda elde edilen Felsefenin tarihsel gelişimine bakıldığında onun ilk
ürün olarak tanımlanmaktadır. Her bilgi bir açıklama Ɖ izlerine Doğu medeniyetlerinde rastlanmaktadır.
olduğu için her açıklama da bir şeyin ne olduğunu
söylerken, ne olmadığını da söylemeyi içerir. Bu yüz- Özellikle bu medeniyetlerin ahlak ve siyaset alanında
den de insan bilincini, düşünmenin sağladığı bu ayırt ileri sürdüğü pratik düşünceler temelinde insan iliş-
edebilme özelliği oluşturur. kilerine getirdiği yorumlar, felsefenin buralarda var
olduğunu kanıtlar niteliktedir. Ama varlık alanında
Ɖ Hayal kurma, konuşma, okuma, dinleme ve yazma başlattığı araştırmalar ve teorik tartışmalar nedeniyle
gibi durumlar düşünmenin farklı biçimleridir. İnsan-
lar, düşünme sayesinde var olan bilgilerini birleşti- felsefenin MÖ 6. yüzyılda Antik Yunan medeniyetinde
rerek onları çözümler ve anlamlı hâle getirir. İnsanın sistematik hâle geldiği kabul edilir.
düşünme sonucunda ürettiklerine bakıldığında düşün- Ɖ Felsefenin Antik Yunan’da gelişmesinde, o dönemde
menin yoğunluğu, şekli ve yönteminin bu ürünlerin Antik Yunan medeniyetinin yüksek refah düzeyine
ortaya çıkmasını ve farklı düşüncelerin meydana ulaşması ve farklı kültürlerle olan ilişkisinin büyük
gelmesini sağladığı görülür. Felsefe de düşünüşler etkisi olmuştur. Zamanla felsefe daha geniş alanlara
arasında en kapsayıcı düşünce biçimi olarak kabul yayılmıştır.
edilmektedir.
Ɖ Filozoflar her çağda o çağın toplumlarında haki-
kati aradığı için felsefe ile hakikat arasında bir ilişki
Felsefe Terimi
olduğu söz konusudur. Hakikat bazen doğruluk bazen
Ɖ Felsefe, insana yabancı gelmeyen ama ne olduğu de gerçeklik kavramlarının yerine kullanıldığı için
konusunda birçok insanın ayrıntılı fikre sahip olma- hakikatın tanımı tam olarak yapılamamaktadır. Ancak
dığı bir uğraştır. hakikat felsefede daha çok doğruluk anlamı üzerinde
Ɖ Felsefe, kavram olarak Yunanca philia (sevmek) ve kullanılmaktadır. Filozof ise insana dair her alanda
sophia (bilgelik) sözcüklerinin bir araya gelmesiyle düşünce üretecek hakikati aramaktır.
oluşan philosophia (bilgelik sevgisi) anlamında kullanıl-
maktadır. Felsefe ile uğraşan düşünürlere de philosop- Felsefenin Tanımları
hos (filozof) adı verilir. Filozof kavramının ilk defa Pisa-
gor (Phytagoras) tarafından kullanıldığı kabul edilir. Ɖ İlk Çağ’dan günümüze değin felsefe, farklı bakış açı-
larıyla ele alınmış ve ona göre yeni anlamlar yüklen-
Ɖ O dönemde düşünürlere bazen sophos (bilge) denirdi.
Pisagor, sophosun başına sevgi ve arayış anlamla- miştir. Fakat tüm filozofların üzerinde uzlaştığı tek bir
rına gelen philia kelimesini getirerek bilgiyi seven, felsefe tanımından söz edilemez. Felsefenin tanımı-
bilgeliği seven anlamlarında philosophosu türetmiştir. nın bu kadar çok olmasının nedeni problem alanı-
Pisagor, bu tavrı ile felsefenin bilgiyle olan ilişkisini nın genişliğidir. Çünkü bilimden sanata, siyasetten
açıklamaya çalışmasının yanında bilgeliğin, bilgi ve ahlaka hemen hemen her şey felsefenin konusudur.
kişilik yoluyla yetkinleşme olduğuna da işaret eder. Bazı filozoflara göre felsefenin tanımları şunlardır: