Page 35 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

568 FELSEFEYİ TANIMA
Ý Machiavelli’nin (Makyevelli) Prens (Hükümdar) adlı FELSEFENİN KONULARI
eseri modern siyaset felsefesinin önemli isimle-
rinden biridir. Klasik siyaset anlayışını reddeden Varlık Felsefesi (Ontoloji)
Machiavelli siyaset ve ahlak alanlarını birbirinden
ayırarak siyasete özerklik kazandırmıştır. Ɖ Varlığın var olup olmadığını anlamaya çalışan bir
disiplindir. Varlığı bir “bütün” olarak ele alır. Onun var
Ý Kartezyen koordinat sistemi adını Descartes’tan olup olmadığını, maddi cinsten mi, düşünsel mi oldu-
(Dekart) alır. Geometri yardımıyla aritmetiği kav- ğunu sorgular.
ramaya çalışan Yunan geleneğine karşı Descartes
geometriyi, aritmetik ve cebirle anlamaya çalışmış- Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)
tır.
Ý Siyasal görüşleriyle liberalizmin öncü isimlerin- Ɖ Bilginin kaynağını, imkânını, sınırlarını, ölçütlerinin
ne olduğunu sorgular. “Bilgi nedir?, Bilginin kaynağı
den biri John Locke’dir. Locke, insanların doğaları nedir?” gibi soruların cevabını bulmaya çalışır.
gereği eşit olduğunu kabul ederek onların mülkiyet
hakkının korunması gerektiğini belirtir.
Değer Felsefesi (Aksiyoloji)
Ý Newton’un, kısaltılmış adı Principia adlı eseri (Doğa
felsefesinin matematik ilkeleri) bir başyapıt olarak Ɖ İnsanlar arası ilişkilerde ortaya çıkan “değer” sorun-
kabul edilir. Newton, yaptığı çalışmalarla yeryüzü larını inceleyen felsefe disiplinidir. Aksiyoloji, insanın
ve gökyüzü cisimleri için farklı yasalar olmadığını yapıp etmelerini ve bunların dayandığı ilke ve değer-
ortaya koymuş ve fiziği evrensel hâle getirmiştir. leri inceler. Aksiyoloji; “değerlerin kaynağı var mı?”,
“değerler içimizde mi, dışımızda mı?”, “objektif mi,
Ý Aydınlanma Çağı filozofu olan Immanuel Kant’ın subjektif mi?”, “sabit mi, değişken mi?”, gibi sorular
felsefesi daha çok bir eleştiri felsefesi biçiminde- sorar ve bu sorulara yanıtlar arar. İki temel disiplin
dir. 1795’te yayımlanan Edebi Barış Üzerine Bir koluna ayrılır:
Deneme isimli eseriyle dünya barış düşüncesine
kaynaklık etmiştir.
Ahlak Felsefesi (Etik)
Ý Pragmatist filozoflar arasında yer alan John Dewey
Felsefe Türkiye’ye davet edilerek Türkiye’nin eğitim siste- Ɖ Ahlak; iyi ve kötünün ne olduğunu bildiren normlar, bir
bireyin, bir toplumun, bir sınıfın, bir çağın yaşamına
minin düzeltilmesine ilişkin görüşlerine başvurul- egemen olan inanç ve kurallar bütünüdür.
muştur (1924). İncelemeleri sonucunda Türkiye
hakkında bir rapor hazırlayan John Dewey’in rapo- Estetik Felsefesi (Sanat)
rundan Türk Milli Eğitim Sistemi oluşturulurken fay-
dalanılmıştır. Ɖ Estetik güzel üzerine düşünme onun ne olduğunu
araştırma sanatıdır. Estetik güzel olan her şeyi ince-
Ý Aldous Huxley, korku ütopyası tarzında yazılmış ler.
olan Cesur Yeni Dünya adlı eserle teknolojinin
gelecekteki etkisi üzerinde durmuştur.
FELSEFENİN DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ
Felsefe ve Bilim: Bilim ve felsefe insan aklının ürünü-
Felsefi Soruların Özellikleri
dür. Her iki disiplin de akla ve düşünme yasalarına daya-
Ý Felsefe soruları merakla başlar. narak kendi düşüncelerini açıklar. Hem felsefe hem de
Ý Kesin cevaplar peşinde olmadığından, felsefede bilim evreni anlamaya ve tanımlamaya çalışır. Her iki
sorular önemlidir. disiplinde de akıl ön plandadır.
Ý Sorular da, yanıtlar da özneldir. (kişisel, subjektif, Felsefe ve Din: Felsefe ve din evreni, insan yaşamı tanı-
rölatif göreceli) maya ve anlamaya çalışır. Her iki disiplinde varlık ale-

Ý Sorular düşünsel içeriklidir. mini ele alarak inceler.
Ý Felsefe soruları var olanı bir bütün olarak kavra- Felsefe ve Sanat: Hem felsefe hem sanat özneldir. Her
maya çalışır. Parçalara bölmez. iki disiplin de eleştiriye dayanır. Hem felsefe hem de
Ý Soruları evrenseldir. sanat evreni ve dünyayı anlamaya çalışır.