Page 10 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

12 SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM
Somut Anlam ŗ NOT
Beş duyumuzdan (görme, işitme, koklama, dokunma, ¡ Anlam genişlemesi yoluyla soyut anlamlı bir sözcü-
Türkçe tatma) herhangi biriyle algılayabildiğimiz kavram ve var- ğün somutlaştırılmasına somutlaştırma denir.
lıkları karşılayan sözcükler somut anlamlı sözcüklerdir.
X Örnek
X Örnekler “Bu yılki yarışmada genç zihinler yarışacak.” cümle-
› Bu ışık odanın aydınlanması için yetersiz. sinde soyut bir kavram olan “zihin” sözcüğü, “genç
somut → görme duyusu insanlar” anlamında kullanılarak somutlaştırılmıştır.

› Esen rüzgâr, tenimizi yakacak cinstendi. ¡ Anlam genişlemesi yoluyla somut anlamlı bir sözcü-
somut → dokunma duyusu ğün soyutlaştırılmasına soyutlaştırma denir.
X Örnek
› Çiçeğin kokusu tüm bahçeyi sarmıştı. “Senin seçilmeni tüm kalbimle diledim.” cümlesinde
somut → koklama duyusu somut bir kavram olan “kalp” sözcüğü, “samimiyet,
içtenlik” anlamlarında kullanılarak soyutlaştırılmıştır.
› Deprem anında duyduğum çığlık, çok ürkütücüydü.
somut → işitme duyusu

› Biberin bu kadar acı olması bizleri mahvetti.
SÖZCÜK ANLAMIYLA İLGİLİ KAVRAMLAR
somut → tatma duyusu

Ad Aktarması (Mecazımürsel)
Cümlelerdeki altı çizili sözcükler, somut anlamlı olacak
şekilde kullanılmıştır. Bir sözcüğün benzetme amacı güdülmeksizin başka bir
sözcüğün yerine kullanılmasıdır.

X Örnek
Soyut Anlam › Ders başlamadan sobayı yakardı.

Beş duyumuzdan (görme, işitme, koklama, dokunma, Cümlede iç-dış ilişkisi kurularak “soba” sözcüğü, soba-
tatma) herhangi biriyle algılayamadığımız ancak var nın içindeki “kömür” veya “odun” yerine kullanılmıştır.
olduklarını akıl, inanç ve sezgilerimizle kabul ettiğimiz
kavram ve varlıkları karşılayan sözcükler soyut anlamlı
sözcüklerdir. Ad aktarması sözcükler arasında “parça-bütün, iç-dış,
yer-insan, sanatçı-eser, yön-ülke/şehir, yer-yönetim” iliş-
X Örnekler kileri boyutunda görülür.
› Gel gör beni aşk neyledi, der Yunus Emre.
X Örnekler
soyut
› O kadar acıkmış ki bütün tabağı bitirdi. (yemek)
› Her işini güzellikle halletmeyi huy edinmişti. iç-dış ilişkisi
soyut soyut
› Bütün stadyum golden sonra ayağa fırladı. (seyirci)
› Bu oyunun ruhunu kavramaya çalışıyoruz. yer-insan ilişkisi
soyut soyut
› Bir hilal uğruna verildi bütün bu canlar. (bayrak)
› Şeytan da bir melektir, sözü gerçeği yansıtmaz. parça-bütün ilişkisi
soyut soyut
› Öğretmen, Nazım’ı okumamızı tavsiye etti. (eser)
› Hayal meyal hatırladığım annemi rüyamda gördüm.
soyut soyut soyut sanatçı-eser ilişkisi
› Dostluğunuz bizlere cesaret veriyor. › Batı’nın sanat anlayışını öğrenin. (batıdaki ülkeler)
soyut soyut yön-ülke ilişkisi

Cümlelerdeki altı çizili sözcükler, soyut anlamlı olacak › Meclis yeni kararlar aldı. (milletvekilleri)
şekilde kullanılmıştır. yer-yönetim ilişkisi