Page 9 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM 11
Mecaz Anlam Terim Anlam
Sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak Bilim, sanat, spor ya da bir meslek alanına özgü belirli
kazandığı yeni anlamdır. Yan anlamdan farkı, sözcüğün ve özel kavramları karşılayan sözcüklere terim anlamlı Türkçe
gerçek anlamından tamamen kopmasıdır. sözcükler denir.

X Örnekler X Örnek
› Bu soru başka bir yolla daha çözülebilir. › Yazılan şiirde ölçü aramamanızı tavsiye edebilirim.
yöntem → mecaz anlam Bu cümle incelendiğinde “ölçü” sözcüğünün, “bir şiirdeki
dizelerin hece ve durak bakımından denk oluşu” anla-
› Arkadaşı çok ağır sözler söyledi. mına geldiği ve edebiyatla ilgili kullanıldığı görülmekte-
kötü, incitici, kırıcı → mecaz anlam dir. Buna göre “ölçü” sözcüğü bir edebiyat terimidir.
› Komşusu, kalbini kırmıştı söyledikleriyle. X Örnekler
üzmek, gücendirmek → mecaz anlam › Grafit ve elmas, karbon elementinin iki değişik biçi-
midir. → Kimya terimleri
› Bu denli ucuz teşekkürlere alışkınsınızdır.
az emekle elde edilen → mecaz anlam › Kornerden gelen şutu gole çevirdi. → Spor (futbol)
terimleri
› O insanlar kuru bir şeref olsun diye laf etmediler. › Bu şarkının bestesini yakın arkadaşı Kenan’a yap-
etkisi ve sonucu olmayan → mecaz anlam tırdım. → Müzik terimleri
› Öncelikle üçgenin açılarını hesaplamamız gereki-
Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcükler, gerçek anlam- yor. → Matematik terimleri
larından uzaklaşarak mecaz anlam kazanmıştır.
› Bu kitapta fiiller ve zarflarla ilgili gerekli güncelle-
meler yapılmamış. → Dil bilgisi terimleri
ŗ NOT
› Yeni oyunumuzun kostüm, dekor ve sahne çalış-
¡ Mecaz anlam söyleyişe zenginlik katar, anlatımı malarının sonuna geldik. → Tiyatro terimleri
etkili kılar.
¡ Bir dilde mecaz anlamlı sözcüklerin çok olması, o
dilin zengin bir sözcük dağarcığına sahip olduğunu
gösterir. ¡ Örnek Soru
Pusulanın farklı milletler tarafından tanınması ve kulla-
I
Önemli Bilgi nılmasıysa deniz ticaretini artırdı ve coğrafi keşiflere
II
• Bir sözcüğün hem temel hem yan hem de mecaz kapı araladı .
anlamı olabilir. Verilen sözcüğün hangi anlamda III
kullanıldığı, cümle içindeki anlamından tespit edilir. Bu cümledeki numaralandırılmış ifadelerin anlam
özellikleri aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
X Örnek
“Yüz” sözcüğünün farklı anlamlarda kullanımı: I II III
A) Temel anlam Mecaz anlam Terim anlam
Temel Anlam: Başta, alın, göz, burun, ağız, yanak ve
çenenin bulunduğu ön bölüm B) Mecaz anlam Temel anlam Mecaz anlam
C) Terim anlam Terim anlam Mecaz anlam
› Yüzünüzdeki gülümseme utangaçlığınızı gizli-
yor. D) Terim anlam Mecaz anlam Temel anlam
E) Mecaz anlam Terim anlam Temel anlam
Yan Anlam: Bir şeyin görünen bölümünde kullanılan
kumaş
˜ Çözüm
› Kanepenin yüzü oldukça eskimişti.
I ve II numaralı ifadeler coğrafya alanı ile ilgili oldukları
Mecaz Anlam: Utanma için terim anlamlı sözcüklerdir. III numaralı ifadede de
› Adamda yüz olsaydı, mahalleliye karşı böyle “aralamak” sözcüğü “kapı” sözcüğüyle birleşerek deyim
konuşur muydu hiç? oluşturmuş ve “bir konuya giriş yapmak” anlamında yani
mecaz anlamda kullanılmıştır.