Page 7 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

SÖZCÜKTE VE SÖZ BÖLÜM

ÖBEKLERİNDE ANLAM 1

SÖZCÜKTE ANLAM
Bir dilde, belli bir anlamı ya da görevi olan en küçük ses birimine sözcük (kelime) denir. Her sözcüğün bir anlamı ve
cümlede üstlendiği bir görevi vardır. Anlamlı sözcükler bir işi, hareketi, durumu, duyguyu, düşünceyi, soyut ya da
somut bir varlığı ifade ederken görevli sözcükler diğer sözcükler arasında çeşitli anlam ilgileri kurarak bunların cümle
içinde kullanılmalarına yardımcı olur.

X Örnekler
› gitmek, oynamak, sağlık, mavi, koyun, ülke, yaz, felsefe, film, kuru, oyun, dünya, konu → anlamlı sözcükler
› ve, ile, için, kadar, ama, fakat, lakin, meğer, gibi, veya, veyahut, çünkü, hem, ya da, ise → görevli sözcükler

ŗ NOT Önemli Bilgi
¡ Görevli sözcükler cümle içerisinde, genellikle edat
ya da bağlaç görevindedir. • Bir sözcüğün çok anlamlı olma durumu, cümledeki
kullanımından ve diğer sözcüklerle olan anlam ilişki-
Sözcükler, bulundukları cümleye göre değişik anlam ve sinden anlaşılır.
görevler kazandıklarından farklı başlıklar altında ele alı-
nır.
¡ Örnek Soru
I. Balıklar resmen suda yaşamak için dünyaya gelmiş
ÇOK ANLAMLILIK canlılar.
Sözcüklerin kullanıldıkları cümleye göre farklı anlamlara II. Ünlü şair Necip Fazıl ölmüş olsa da anısı bizler de
gelmelerine sözcükte çok anlamlılık denir. hep yaşayacak.
Sözcükler ilk oluşumlarında bir varlık, kavram ya da III. Bu dünyada hiçbir derdi, hiçbir tasası yokmuş gibi
eylemi karşılarken bazıları, zamanla yeni anlamlar kaza- yaşıyor.
narak çok anlamlı ifadeler hâline gelir.
IV. Var ya olur da bu sergiyi açabilirsek hepimiz yaşadık,
demektir.
X Örnekler
V. Ali Rıza Efendi’nin kazandığı üç kuruşla yaşamak pek
› Sinirlendiği anda elindeki bardağı yere çarparak de kolay değildi.
kırdı. → (Sert şeyleri vurarak veya ezerek parça- Numaralanmış cümlelerde “yaşamak” sözcüğü kaç
lamak) farklı anlamda kullanılmıştır?
› Daha önce görülmemiş olan bu soğuk, köyün hay-
vanlarını kırdı. → (Öldürmek, yok olmasına neden A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
olmak)
› Şehrin en büyük inşaat firması, ihalenin bitimine ˜ Çözüm
dakikalar kala fiyat kırdı. → (Bir şeyin fiyatını azalt-
mak, indirmek) Numaralandırılmış cümlelerde “yaşamak” sözcüğü şu
anlamlarda kullanılmıştır:
› Her ne kadar yağmurlar başlamış olsa da bu yağ-
murların sıcağı kırdığı söylenemez. → (Gücünü, I → Canlılığını, hayatını sürdürmek
etkisini azaltmak) II → Devam etmek, sürmek
› Anneannem düşüp bir yerimi kıracağım diye korku- III → Endişesiz, hoş vakit geçirmek, keyif sürmek
yordu. → (Vücut kemiklerinden birini parçalamak)
IV → İşleri yolunda olmak
Bu cümlelerde “kırmak” sözcüğü, beş farklı anlamda kul- V → Geçinmek
lanılmıştır. Sözcük ilk oluşumunda “kır-” eylemini karşı-
larken zamanla farklı anlamlar kazanmıştır. “Yaşamak” sözcüğü, 5 farklı anlamda kullanılmıştır.