Page 417 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 417
6. Ünite: Afetler ve Sürdürülebilirlik Çevre
Savaş • Depremlerin en büyük etkisi neden olduğu can kayıplarıdır�
• Devletlerin, aralarındaki ekonomik ve siyasal anlaşmaz- Kahramanmaraş’ta 2023 yılı Şubat ayında 53�537 kişinin
lıklar vb� nedeniyle, siyasal ilişkilerini keserek, birbirlerine hayatını kaybettiği deprem Türkiye’de en fazla can kaybı
karşı ordularıyla giriştikleri silahlı eyleme savaş denir� yaşanan deprem olmuştur�
Nükleer Santral Kazaları Türkiye’de Sel ve Taşkın
• Nükleer kaza, nükleer olayların doğrudan veya dolaylı ola- • Türkiye‘de 1990-2019 yılları arasında yaşanan afetlerden
rak yol açtığı kazalardır� %6,7’sini seller ve taşkınlar oluşturur� Bu sel ve taşkınlarda
• Nükleer kazalar nükleer enerji santrali veya diğer nükleer 221 kişi hayatını kaybetmiştir�
bir tesiste meydana gelebilmektedir� • Türkiye’de ilkbaharda ve yaz başında yağışlar artmakta,
EDİTÖR YAYINLARI
karlar erimekte ve bu nedenle sel ve taşkın olayları artmak-
T tadır� Balıkesir, Rize, Antalya, Ankara, Muğla sel ve taşkın
Türkiye’de Afetlerürkiye’de Afetler
• Türkiye’de her yıl çeşitli afetler nedeniyle çok sayıda can olaylarının en fazla yaşandığı başlıca illerdir�
kaybı, yaralanma, yıkım ve ekonomik zarar ortaya çıkmak- • Giresun’un Dereli ilçesinde 22 Ağustos 2020 tarihinde şid-
tadır� detli yağış nedeniyle taşkın meydana gelmiştir� Afete dönü-
• Afetlerin oluşmasında Türkiye’nin konumu, iklimi, jeolojik şen bu olayda bir kişi hayatını kaybetmiş, üç bina yıkılmış,
ve jeomorfolojik yapısı gibi coğrafi özellikler en önemli et- iş yerleri su ve suyun getirdiği malzemelerle dolarak kulla-
kenlerdir� nılamaz hâle gelmiştir�
• Türkiye’de plansız yerleşme, yanlış arazi kullanımı, bitki ör- Türkiye’de Çığ
tüsünün tahrip edilmesi, doğal çevrenin dengesinin bozul- • Türkiye’nin iç kesimleri ve özellikle doğu bölgeleri, kış ayla-
ması gibi insan kaynaklı hatalar da bazı afet türlerinin orta- rını oldukça soğuk geçirmektedir ve bu bölgelere yağışlar
ya çıkmasında ve afetlerin etkilerinin artmasında rol oynar� büyük oranda kar şeklinde düşmektedir� Bu bölgelerdeki
• Türkiye’de kütle hareketleri, depremler, seller ve taşkınlar, yamaçlarda biriken kar örtüsü çok ciddi bir çığ riski oluş-
çığlar, orman yangınları ve teknolojik afetler gerçekleşme turmakta ve her yıl çok sayıda çığ olayı gerçekleşmektedir�
sayıları, etki alanlarının genişliği ve etkileri bakımından en
etkili afet türleridir�
T
Türkiye’de Salgın Hastalıklarürkiye’de Salgın Hastalıklar
Türkiye’de Kütle Hareketleri
• Kütle hareketleri, Türkiye’de gerçekleşme sayısı en fazla Covid-19 Salgını
olan afet türüdür� • Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan COVID-19, kısa sürede
• AFAD’ın (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ista- dünyanın genelini etkisi altına alarak pandemiye dönüş-
tistiklerine göre kütle hareketleri, toplam afet sayısının müştür�
%55’ini oluşturmuştur� Aynı dönemde toplam afetzedenin • Salgının bu kadar hızlı yayılmasında dünya nüfusunun yak-
ise %30’unu kütle hareketinden etkilenenler oluşturmuştur� laşık yarısının şehirlerde yaşaması, bu tür kalabalık ortam-
• Kütle hareketleri başta Karadeniz kıyı kuşağı olmak üzere larda hastalığın bulaşma riskinin artması ve gelişen ulaşım
yamaç eğimlerinin fazla olduğu dağlık bölgelerde daha faz- sistemleri vasıtasıyla virüslerin dünyanın her yerine taşına-
la yaşanırken yamaç eğimlerinin daha az olduğu Güney- bilmesi etkili olmuştur�
doğu, Trakya ve Orta Anadolu’daki illerde daha az sayıda • Söz konusu salgın; insan sağlığının yanı sıra günlük hayatı,
yaşanmaktadır� mesleki faaliyetleri ve ülke ekonomilerini de önemli ölçüde
Türkiye’de Depremler etkilemiştir�
• Türkiye; Alp-Himalaya Fay Kuşağı üzerindedir ve birbirine • Türkiye, coğrafi konumundan dolayı pek çok ülkenin geçiş
doğru hareket eden Avrasya, Afrika ile Arap levhaları ara- güzergâhında yer alan önemli bir ülkedir� Bu durum, insan
sında yer almaktadır� Ayrıca çok kırıklı bir arazi yapısına hareketliliğini artırarak Türkiye’de geçmişten bugüne çiçek,
sahiptir� Bu durum Türkiye’de tektonik hareketliliği artır- cüzzam, verem gibi çeşitli salgın hastalıkların görülmesine
maktadır� neden olmuştur�
Coğrafya 417
