Page 11 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

FiilimSiler PARAGRAF TESTİ 5

1 (I) Fiillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan ve cüm- 3 Fiilimsilerin isimlendirilmeleri, aldıkları eklerle cümlede
lede isim, sıfat, zarf görevinde kullanılan sözcüklere fii- kazandığı görev göz önüne alınarak yapılır. Isim-fiiller,
limsi denir. (II) Fiilimsiler yan cümlecik kurar, ek fiil alarak fiil kök ya da gövdelerine “-me, -mek, -iş” eklerinden biri
yüklem olur. (III) Fiilimsi ekleri, yapım ekleri olduğu için getirilerek oluşturulurken sıfat-filler, fiil kök veya gövde-
bütün fiilimsiler türemiş yapılı sözcüklerdir. (IV) Fiilimsi- lerine “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” eklerinden
lerin yer aldığı cümleler yapısı bakımından tek yüklemli biri getirilerek türetilir. Sıfat-fiil eklerinin bazıları (-mez,
cümleler arasında sayılmaz, böyle cümleler birden çok -ar, -dik, -ecek, -miş) çekim eki olarak da kullanılabildi-
yargı içerir. ğinden burada dikkat edilmesi gereken temel nokta keli-
menin türemiş yapılı olmasıdır. Zarf-fiiller ise fiil kök ya
Parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdaki-
lerden hangisi doğrudur? da gövdelerine “-ken, -ip, -ince, -erek, -dıkça, -meden,
-eli, -dığında, -meksizin, -esiye, …-e ...-e, …-r ...-mez,
A) I. cümlede düşünceyi geliştirme yollarından örnek- -cesine” eklerinden biri getirilerek yapılır.
lendirme kullanılmıştır.
Yukarıdaki parçadan hareketle aşağıdakilerden han-
B) II. cümle, parçanın anlam akışının sağlanabilmesi gisi söylenemez?
için IV. cümleyle yer değiştirmelidir.
C) III. cümle, parçanın konusunu en geniş biçimde özet- A) Iş bildiren bir kelimeye “-meksizin” eki getirilerek zarf
lemektedir. görevinde bir sözcük elde edilebilir.
D) IV. cümlenin virgülden sonraki kısmı, önceki kısmın B) Sonuna “-ar” eki almış her fiil, fiil özelliğini kaybede-
gerekçesidir. rek cümlede sıfat görevini üstlenir.
C) Cümlede kökü fiil olan ama isim görevinde kullanı-
lan sözcükler “-me, -mez, -iş” eklerinden birini almış
olabilir.
D) Hareket bildiren bir sözcük cümlede sıfat görevinde
kullanılmışsa türetilmiş demektir.

2 Fiil kök ya da gövdelerine belirli ekler getirilerek türeti-
len sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler, fiillerin dönüşmüş
şekilleridir. Fiil, sıfata dönüşüyorsa sıfat-fiil; zarfa dönü-
şüyorsa zarf-fiil; isme dönüşüyorsa isim-fiildir. Örneğin 4 Öğrenci: …………………………..
“Ahmet ders çalışıyor.” cümlesinde “çalış-” fiili kullanıl- Öğretmen: Isim-filler, fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak”
mıştır. Bu fiilden fiilimsiler türetebiliriz: çalışan, çalışarak, ekleri ile yapılır. Bu ekler büyük ünlü uyumu kuralına göre
çalışma... Bu sözcükleri, “Ders çalışan çocuklar daha eklendiği sözcük içinde değişiklik gösterecekleri için “-ma
başarılı olur.” cümlesinde sıfat-fiil, “Çalışarak başarılı / -me, -ış / -iş / -uş / -üş, -mak / -mek” şekillerinin de var
oldu.” cümlesinde zarf-fiil, “Ders çalışmayı çok seviyor.” olduğunu bilmeliyiz arkadaşlar. Fakat ezberimizde kalıcı
cümlesinde isim-fiil olarak kullanabiliriz. olması için “-ma, -ış, -mak” eklerini bilmemiz yeterlidir.

Buna göre; Bu ekler fillere gelerek onları cümle içinde “isim” yaparlar.
I. Fiilimsiler, dönüştükleri sözcük türü ile eskiden olduk- Yukarıdaki diyalogda boş bırakılan yere aşağıdaki
ları türün adının birleşimiyle isimlendirilir. sorulardan hangisi getirilmelidir?
II. Bir fiilden farklı türlerde fiilimsiler türetilebilir. A) Isim-fiiller, fiil anlamını tamamen kaybetmiş sözcük-
III. Fiilimsiler, türce dört başlık altında incelenir. ler midir?
IV. Fiilimsiler, bulundukları cümlede yargı bildiren tek öge B) Neden ekler farklı sözcüklerle birleşirken ünlü harf-
olur. leri değişir?
C) Cümledeki fiil anlamını kaybetmiş her isim, isim-fiil
yargılarından hangileri parçadan çıkarılabilir? mi olur?

A) I ve II B) I ve III D) Bir cümledeki isim-fiilleri kolayca bulmak için üç ekini
C) II ve IV D) III ve IV tespit etmemiz yeterli olur mu?

markaj Yayınları / 8. Sınıf türkçe 11
MARKAJ YAYINLARI