Page 12 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 5 FiilimSiler

5 Sıfat-fiiller, fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, 7 Zarf-fiiller, fiillere getirilen “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip,
-ecek, -miş” ekleri ile yapılır. Bu ekler de büyük ünlü -arak, -dıkça, …-e …-e, …-r …-maz, -casına, -meksizin,
uyumu kuralına göre eklendiği sözcük içinde değişiklik -dığında” ekleri ile yapılır. Fiili zarf yapma görevi üstlenen
gösterecekleri için “-an, -en, -ası, -esi, -maz, -mez, -ar, bu eklerin çoğunun diğer ekler gibi ünlü uyumlarına göre
-er, -dık, -dik, -duk, -dük, -acak, -ecek, -mış, -miş, -muş, değişkenlik gösterebildiğini bilmeliyiz. Örneğin aynı zarf-
-müş” şekillerinin olduğunu bilmeliyiz. Fakat daha rahat fiil eki “Bu dünyaya geleli yüzü bir kez olsun gülmedi.”
ezberleyebilmemiz için “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, cümlesindeki altı çizili sözcüğe “-eli”, “Saati kuralı çok
-miş” eklerini bilmemiz yeterlidir. olmamıştı.” cümlesindeki altı çizili fiile ise “-alı” şeklinde
getirilmiştir.
Aşağıdaki yargılardan hangisi yukarıdaki parçadan
çıkarılamaz? Yukarıdaki parçayı en iyi özetleyen cümle aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Dilde büyük ünlü uyumu kuralı vardır.
B) Dilimizdeki bütün ekler büyük ünlü uyumu kuralı ge- A) Tüm zarf-fiil ekleri, Türkçedeki diğer ekler gibi ekle-
reği eklendiği sözcüğe uyum sağlar. neceği sözcüğe göre değişimlere uğrar.
C) Sıfat-fiil eklerinin ünlü harfleri eklendiği sözcüğe göre B) Cümlede zarf görevinde kullanılacak fiil soylu söz-
değişebilir. cüklerin alabileceği belli başlı ekler vardır.
D) Fiillere getirilen belirli eklerle sözcükler sıfat-fiil hâli- C) Zarf-fiiller, fiillerden belirli eklerin uyumlara göre de-
ne dönüştürülebilir. ğişebilen şekilleriyle türetilir.
D) Fiilleri türetmede kullanılan farklı eklerle sözcükler
isim, sıfat ya da zarf görevi kazanabilir.

8 Fiillerden türemiş olmakla birlikte bir fiil gibi çekimlene-
meyen; olumlu ya da olumsuz şekilleri yapılabilen ve
cümlede isim, sıfat, zarf gibi görevlerde kullanılan söz-
6 ………………“Yıkık duvarların resmini çektik.” cümlesinde cüklere fiilimsi denir. Bir cümlede ne kadar fiilimsi varsa
altı çizili sözcük “yıkmak” fiilinden türemiştir. Ancak fiilimsi o kadar yan cümlecik vardır. Çünkü her fiilimsi bir yan
değildir. Çünkü fiilimsilerin fiil anlamı devam ettiğinden cümlecik oluşturur. Fiilimsi bulunan cümlelerde çekimli
olumsuz şekilleri de kullanılabilir. Biz bu sözü “yıkmayık” fiilin ya da ek fiil almış ismin bulunduğu gruptaki keli-
şeklinde kullanamayız. Aynı cümleyi “Yıkılmış duvarların meler ise temel cümleciği meydana getirirler. Bu birden
resmini çektik.” şeklinde söyleseydik bunu “yıkılmamış” çok katmanlı yapı, içinde fiilimsi bulunan cümlelerin “tek
şeklinde de ifade edebilirdik. Çünkü bu sözcük fiilimsidir. yüklemli” olarak nitelenmesini engeller.

Parçanın başına aşağıdaki ifadelerden hangisinin Yukarıdaki parçadan hareketle aşağıdaki yorumlar-
getirilmesi en uygundur? dan hangisi yapılabilir?

A) Fiilden türeyip sıfat olan her sözcük fiilimsi değildir. A) Fiilden türemiş bir sözcüğün fiilimsi olup olmadığını
B) Bir sözcüğün fiilimsi olarak nitelendirilmesi için yalnız anlayabilmek için sözcük olumsuz hâle getirilebilir.
bu kural yeterli olmaz, ayrıca sözcüğün belli eklerle B) Bir parçadaki yan cümlecik sayısı, o parçadaki temel
türetilmiş olması gerekir. cümlecik sayısına eşittir.
C) Fiilimsilerin en önemli özelliği, fiil kökünden türetile- C) Içinde fiilimsi bulunan her cümlede mutlaka bir de çe-
rek cümlede isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılma- kimli fiil bulunur.
larıdır. D) Fiillerin farklı görevlerde kullanımı yalnızca fiilimsi
D) Olumsuzu yapılan her fiil, aynı zamanda fiilimsidir. eklerini almalarıyla mümkün olur.

12 markaj Yayınları / 8. Sınıf türkçe
MARKAJ YAYINLARI