Page 39 - 10. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

6. ÜNTE: SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEKLATI PARAGRAF TESTİ 1

1 C�han hâk�m�yet�n�n ve gücün sembolü kabul ed�len 3 Osmanlı Devlet�’nde kardeş katl�n�, dönem�n şartları �çe-
Topkapı Sarayı, 1465−1478 yılları arasında Fat�h Sultan r�s�nde değerlend�rmek gerek�r. Kardeş katl� meseles�
Mehmet tarafından bugün Sarayburnu den�len mevk�de bütün Türk tar�h�n�n sorunudur. Bu meselen�n temel�nde
yaptırılmıştır. Fat�h, gerek İstanbul’u dünyanın s�yas� ve de bel�rl� b�r veraset s�stem�n olmayışı ve vel�ahtlık kuru-
ekonom� merkez� durumuna get�rme gerekse Türk dev- munun oluşturulmayışı yatar. Bu durum Türk tar�h�ndek�
let kültüründe var olan sosyal devlet anlayışını yansıtma devlet başkanlığı geleneğ�yle yakından �lg�l�d�r. Kardeş
düşünces�yle İstanbul’da büyük b�r �mar ve kalkındırma katl�n�n ortadan kaldırılması �ç�n veraset s�stem�n�n oluş-
projes� başlatmıştır. Bu projen�n öneml� b�r adımı da şeh�r turulması gerekl�d�r. Ancak Osmanlı Devlet�’nde veraset
kültürünün oluşumu ve gel�ş�m�nde örnek b�r model olan s�stem�, uzun süre oluşturulamadı. N�hayet XVII. yüzyı-
Topkapı Sarayı’dır. lın başlarından �t�baren ekber�yyet, yan� hanedanın en
büyüğünün tahta geçmes� sağlandı. Ancak şehzadeler�n
Bu met�nde “Topkapı Sarayı” �le �lg�l� aşağıdak�lerden
hang�s�ne değ�n�lmem�şt�r? sarayda “ş�mş�rl�k” adı ver�len da�rede hap�s tutulması
olumsuz sonuçları da beraber�nde get�rd�. Hap�s hayatı
A) Adının nereden geld�ğ�ne yaşayarak yet�şen şehzadeler, hayatı ve devlet �dares�n�
B) Ney� tems�l ett�ğ�ne tanımadan pad�şah oldu.
C) Hang� anlayışı yansıttığına Bu met�nde aşağıdak�lerden hang�s�ne değ�n�lme-
D) Ne zaman yaptırıldığına m�şt�r?
E) Nerede yaptırıldığına A) Tar�hî olayların kend� dönem�n�n şartlarına göre de-
ğerlend�r�lmes� gerekt�ğ�ne
B) Kardeş katl� uygulamasının ne zaman değ�şt�ğ�ne
C) Kafes usulünün get�rd�ğ� olumsuzluklara
D) Şehzadeler�n daha güçlü olarak tahta çıktığına
E) Kardeş katl� uygulamasının ortaya çıkmasının nede-
n�ne

2 Aşağıda D�vân−ı Hümâyun üyeler�yle �lg�l� b�lg� ver�lm�şt�r.

Vezîr�âzam; s�yas� ve askerî konularda gen�ş yetk�lere
sah�pt�. Pad�şahın mutlak vek�l�yd� ve pad�şahın mührünü
taşırdı. Vez�rler; sayıları dönem dönem değ�şen vez�rler
devlet �şler�nde vezîr�âzama yardımcı olurdu. Kazasker-
ler; Anadolu ve Rumel� kazaskerler� Osmanlı yargı ve
eğ�t�m teşk�latı �le taşra �dares�nden sorumluydu. Defter-
darlar; Anadolu ve Rumel� defterdarları Osmanlı mal�ye-
s�nden sorumluydu. N�şancı; pad�şahın tuğrasını çeker,
tımar ve zeametler�n kayıtlarını tutar, devlet�n �ç ve dış
yazışmalarını yapardı. Yen�çer� ağası; sadece vez�r rüt- 4 (I) Enderun, Farsça “�ç” anlamına gel�r. (II) II. Murat tara-
bes� alan Yen�çer� Ağası asker�n başı olarak toplantılara fından devlet adamı yet�şt�rmek �ç�n �lk defa Ed�rne Sara-
katılırdı. Kaptanıderya; XVI. yüzyıldan �t�baren donanma yı’nda kuruldu. (III) Fat�h tarafından Topkapı Sarayı’nda
komutanı olarak D�van’a katılmıştır. da uygulandı. (IV) En seçk�n devş�rme çocukları burada
eğ�t�l�rd�. (V) Osmanlı devlet s�stem�n�n üst düzey yöne-
Buna göre parçada aşağıdak� anlatım b�ç�mler�nden t�c�ler�n�n yet�şt�r�ld�ğ� b�r okul n�tel�ğ�ndek� Enderun Mek-
hang�s� kullanılmıştır? teb� bu bölümde yer alırdı. (VI) Harem, Arapça “yasak”

A) Öyküleme anlamına gel�r. (VII) Pad�şahın özel hayatını sürdürdüğü
B) Bet�mleme bölümdür.
C) Açıklama Bu parça �k� paragrafa ayrılmak �sten�rse �k�nc�
D) Tartışma paragraf numaralı cümlelerden hang�s�yle başlar?
E) Örnekleme A) II B) III C) IV D) V E) VI

Markaj Yaynlar / 10. Snf Tarih 39
MARKAJ YAYINLARI