Page 44 - 10. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 7. ÜNTE: KLASK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZEN

5 (I) Çarşılar; şeh�r �ç�nde alışver�ş�n yapıldığı, her dönem 7 Evl�ya Çeleb�, kend� tab�r�yle b�r “seyyah−ı âlem”d�r. Bu
canlı ve göz alıcı mekânlardır. (II) Osmanlılarda çarşı, büyük seyyah, ell� yıla yakın b�r sürede Osmanlı ve onun
genell�kle bedesten adı ver�len kapalı mekânlardak� dük- yakın−uzak coğrafyasında toplam 25 m�lyon m² alanı
kânların etrafında toplanmıştır. (III) Çeş�tl� eşyaların satıl- kapsayan yerler� gezm�ş ve görkeml� eser�nde anlatmış-
dığı veya saklandığı bedesten kent�n t�caret bölges�n�n tır. Gezd�ğ� topraklarda bugün otuzdan fazla devlet mev-
merkezî konumundadır. (IV) Şeh�rler�n t�car� potans�yel� cuttur. İşte bu yüzden doğumunun 400. yıl dönümünde
bedesten�n varlığına bağlıdır. (V) Başlangıçta kumaşçılar UNESCO tarafından Türk�ye’de “Evl�ya Çeleb� Anma Yılı”
�ç�n �nşa ed�lm�ş olan bu yapılar, zamanla çeş�tl� esnaf ve �lan ed�lm�şt�r. Eser� toplam on c�lt ve dört b�n sayfaya
tüccarın toplandığı yerlere dönüşmüştür. (VI) Çarşılarda yakındır. Bu hac�mde b�r seyahat metn� dünyada tekt�r.
t�car� yapıların har�c�nde, çarşının büyüklüğüne göre Evl�ya Çeleb�’n�n seyahatler� ve o seyahatlere mekân olan
cam�ler ve hamamlar da bulunmuştur. (VII) Şeh�rlerdek� coğrafyalar ve şeh�rler bu büyük metn�n ana çerçeves�n�
t�caret merkezler�n�n yakınında pazar ve panayır alanları oluşturur. Gündel�k hayata da�r her şey Evl�ya Çeleb�’n�n
da kurulmuş olup haftanın bel�rl� günü genell�kle y�yecek güzel ve akıcı üslubuyla anlatılır. Seyahatname bu özel-
maddeler� veya hayvanlar satılmıştır. l�kler�yle b�r bakıma XVII. yüzyıl Osmanlısına tutulmuş b�r
aynadır. Bu aynada yansıyanlar b�ze Osmanlı belgeler�n�n
Bu met�n �k� paragrafa bölünmek �sten�rse �k�nc�
paragraf numaralanmış cümleler�n hang�s�yle baş- veremed�ğ�, onların dışarıda bıraktığı b�r dünyadır.
lar? Bu met�nde “Evl�ya Çeleb�” �le �lg�l� aşağıdak�lerden
A) II B) III C) IV D) V E) VI hang�s�ne değ�n�lmem�şt�r?
A) Gezd�ğ� yerler� eserler�ne aktardığına
B) Güzel ve akıcı üslubu olduğuna
C) Ona seyyah−ı alem lakabı ver�ld�ğ�ne
D) Seyahatname adlı eser�ne
6 Osmanlılarda b�r küll�yen�n b�tt�ğ� yerde d�ğer�n�n b�r�m- E) UNESCO tarafından anma yılı yapıldığına
ler� başlıyor, böylece büyük b�r şeh�r dokusu ortaya çıkı-
yordu. İstanbul, hayrat küll�yeler�nden oluşan b�r şeh�rd�.
Osmanlı küll�yeler� sadece �badet yer�, öğret�m merkez�
veya fak�r barınağı değ�ld�. Bunlar, çevreler�nde toplantı 8 İslam tar�h ve meden�yet�nde öneml� b�r hayır mües-
yerler�n�n gel�şmes�ne öncülük ett�kler� �ç�n sosyal ve seses� olarak kabul ed�len vakıf; bütün İslam ülkeler�-
kültürel bütünleşmey� teşv�k ed�yordu. Vakıf sayes�nde n�n sosyal, ekonom�k ve kültürel hayatında son derece
medresen�n hoca ve talebeler�, küll�yen�n d�ğer görevl�ler�, etk�l� olmuştur. Vakfın temel�n� �nsanlığa karşı şahs� ve
çevren�n fak�rler� ve yolcular yemek saatler�nde �marette v�cdan� sorumluluk h�ss�, �y�l�k, şefkat, yardımlaşma ve
b�r araya gel�yordu, bu b�lg� akışını sağlıyordu. Böylece dayanışma duygusu g�b� değerler oluşturmuştur. Osmanlı
herkes�n örgün eğ�t�m alma �mkânı bulamamasına rağ- Devlet�; köy ve şeh�rler�n �mar ed�lmes�n�, d�nî h�zmetler�n
men küll�yelerde gerçekleşt�r�len sürekl� yaygın eğ�t�m sürdürülmes�n� ve sosyo−ekonom�k hayatın canlanmasını
sayes�nde ülken�n her yanında ortak b�r kültür oluşu- vakıfl ar yoluyla sağlamıştır. Vakıf, k�ş�ler�n taşınır ya da
yordu. Küll�yeler sayes�nde aynı kültür değerler�n� ve aynı taşınmaz mallarını toplum yararına ebedî olarak bağış-
davranış b�ç�mler�n� ben�mseyen halk, ortak k�ml�ğ�ne lamasıdır. Osmanlı Devlet�’nde toplumdak� sosyal denge-
kavuşuyor, sosyal bütünleşme ve uyum yaygınlaşıyordu. n�n sağlanmasında etk�l� olan vakıfl ar; sosyal barışın ve
Bu metn�n d�l ve anlatımıyla �lg�l�; adalet�n korunmasında devlet, toplum ve fert �l�şk�s�n�n
olumlu yönde gel�şmes�nde öneml� rol oynamıştır.
I. Olumsuz cümle bulunmaktadır.
Bu met�nde “vakıf” �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�s�ne
II. Yüklem�n türüne göre �s�m cümles� vardır.
değ�n�lmem�şt�r?
III. Yapısına göre bağlı cümle vardır.
A) D�nî h�zmetler�n sürdürülmes�nde öneml� olduğuna
IV. Yüklem�n yer�ne göre devr�k cümle bulunmaktadır.
B) İslam tar�h ve meden�yet�nde öneml� b�r yer� olduğuna
�fadeler�nden hang�ler� yanlıştır? C) Taşınır ya da taşınmaz malların karşılıksız ver�ld�ğ�ne

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Temel�n� bazı duyguların oluşturduğuna
D) II ve IV E) III ve IV E) Toplum yararına çalışan farklı vakıf türler�ne

44 Markaj Yaynlar / 10. Snf Tarih
MARKAJ YAYINLARI