Page 59 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

[ HALK ŞİİRİ / ÂŞIK TARZI HALK ŞİİRİ ] 59

12 Halk edebiyatında âşıklar şiirlerini 15 Ne kaçarsın benden ey yüzü mâhım
.................... adı verilen defterlerde topla- Seni seven var mı benden ziyâde
mıştır. Rûz u şeb durmayıp alırsın âhım
Âşıkım ağlatma bundan ziyâde
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıda-
kilerden hangisi getirilmelidir? Verilen şiirle ilgili olarak aşağıdakiler-
den hangisi söylenebilir?
A) cönk B) divan C) lügat
A) Seven sevilenin peşinden koşan, sevi-
D) tezkire E) nazire
len ise aşığının yüzüne bakmayan ko-
numdadır.
EDİTÖR YAYINEVİ
B) Sevgilinin acı çektirmemesi aşkından
13 Belimizde kılıcımız kirmâni
Taşı deler mızrağımın temreni vazgeçtiğinin göstergesi olduğundan
Hakkımızda devlet etmiş fermanı âşık aslında durumundan memnundur.
Ferman padişahın dağlar bizimdir C) Sevgili aşığa durmadan acı çektirmek-
ten, onu üzüp ağlatmaktan zevk duy-
Yukarıda verilen dörtlükle ilgili olarak maktadır.
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
D) Sevilen bundan sonra aşığını üzmeme-
A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır. ye, onun ahını almamaya karar vermiş-
B) Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. tir.
C) Kahramanlık ve savaş konuları ele alın- E) Sevilen ne kadar kaçsa da seven onun
mıştır. peşinden koşmaya devam etmektedir
D) Coşkun ve yiğitçe bir üslup vardır. ve asla vazgeçmeyecektir.
E) Nazım şekli şarkıdır.

14 Dedim dilber yanakların kızarmış
Dedi çiçek taktım gül yarasıdır
Dedim tane tane olmuş benlerin
Dedi zülfüm değdi tel yarasıdır

Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakiler- 16 Yokuşa yukarı keklik sekişli
den hangisi söylenemez? İnişe aşağı tavşan büküşlü
Düşmanın görünce şahin bakışlı
A) Hece ölçüsüyle söylenmiştir. Kuğuya benziyor boynu Kırat’ın
B) Dedim-dedi âşıklık geleneği ile söylen-
miştir. Yukarıda verilen dörtlüğün nazım türü
aşağıdakilerden hangisidir?
C) Sanatlı ve ağır bir dil hakimdir.
D) Redif ve uyak kullanılmıştır. A) Taşlama B) Destan C) Güzelleme
E) Dörtlük nazım birimiyle yazılmıştır. D) Koçaklama E) Varsağı

Koçaklama: Coşkun ve yiğitçe bir üslupla savaş ve kahramanlık vardır. Heceyle yazılan semai, şekil açısından koşmaya benzer.
konularını anlatan, savaşları tasvir eden koşmalardır. Bu türün Ancak koşmaya göre daha hafif ve uçarı bir havası vardır. Hece
en önemli isimleri arasında Köroğlu ve Dadaloğlu gösterilebilir. ölçüsüyle yazılan semaide 4+4 duraklı 8’li hece ölçüsü kullanılır.
Ağıt: Bir kimsenin ölümünden duyulan acıları anlatmak için söy- Semailerin şekil ve içerik özellikleri şunlardır:
lenen koşmalardır. y Semailerin dörtlük sayısı koşmada olduğu gibi 3 ile 5 ara-
Semai: Daha çok sevgi, aşk, ayrılık, doğa, güzellik gibi konu- sında değişir.
ların işlendiği âşık tarzı halk şiiri nazım şeklidir. Halk edebiyatı y Kafiye düzeni koşma ile aynıdır. (aaab, cccb, dddb...)
nazım şekillerinden semainin hece ve aruzla yazılan iki çeşidi
y Koşmadan farklı olarak kendine özgü bir ezgisi vardır.