Page 55 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

[ HALK ŞİİRİ / ANONİM HALK ŞİİRİ ] 55

7 Çaya inesim geldi 10 Uzaktır seçilmiyor

Şeker yiyesim geldi Gönüldür geçilmiyor
Ala gözlü sevdiğim Gönül bir top ibrişim
Gene göresim geldi Dolaşmış açılmıyor

Yukarıdaki dörtlüğün nazım şekli aşağı- Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakiler-
dakilerden hangisidir? den hangisi olabilir?

A) Türkü B) Destan C) Mâni A) Türkü B) Koşma C) Mâni
EDİTÖR YAYINEVİ
D) Koşma E) Ninni D) Semai E) Destan

11 Çocukları uyutmak ya da onların ağlama-
8 Anonim halk şiirinin tek dörtlükten oluşan sını durdurmak amacıyla ezgiyle söylenen,
nazım biçimidir. Pek çoğunun söyleyeni çoğunlukla tek dörtlükten oluşan şiirlerdir.
belli değildir. Genelde ilk iki dize konu ile Belli bir kafiye örgüsü olmadığı gibi çoğu
ilgisi olmayan doldurma dizelerdir. Uyak dü- zaman dizeler arasında tam bir ölçü birli-
zeni aaxa biçimindedir. ği de görülmez. Kaşgarlı Mahmut, Dîvânu
Lugâti't-Türk’te bu nazım şeklini “balu balu”
Bu parçada sözü edilen nazım biçimi
aşağıdakilerden hangisidir? olarak adlandırmıştır.
Bu parçada sözü edilen nazım şekli aşa-
A) Türkü B) Semai C) İlahi
ğıdakilerden hangisidir?
D) Mâni E) Ağıt
A) Ninni B) Türkü C) Ağıt
D) Koşma E) Destan

9 Karadan
Gel geç gönül karadan 12 Aşağıdakilerden hangisinde türkü ile il-
Yârim gider gemiyle gili yanlış bir bilgi verilmiştir?
Ben giderim karadan A) Genellikle ilk söyleyeni belli değildir.
B) İçeriğinde ve biçiminde yöreden yöreye
Bu mani şekil özellikleri dikkate alındı-
ğında aşağıdaki mani çeşitlerinden han- değişiklikler görülebilir.
gisine örnektir? C) Sözlü gelenek içinde oluşur.
D) Bölgelerine, konularına, ezgilerine göre
A) Düz mâni B) Yedekli mâni
değişik isimler alır.
C) Karşılıklı mâni D) Kesik mâni E) Anlatılmak istenen duygu ve düşünceler
E) Artık mâni özellikle nakarat bölümünde verilir.

y Şiir ve müzik iç içedir. Şiirler genellikle belirli bir ezgiyle söy- Mâni: Halkın ortak duygularını, sevinçlerini, acılarını yansıtan
lenmiştir. maniler 7’li hece ölçüsünün kullanıldığı ve aaxa şeklinde ka-
fiyelenen şiirlerdir. Mâniler kısa ve öz şiirlerdir, genellikle tek
ANONİM HALK ŞİİRİ
dörtlükten oluşur. Mânilerde asıl söylenmek istenen çoğu za-
Söyleyeni belli olmayan, kuşaktan kuşağa sözlü olarak yayılan, man son iki dizede ifade edilir. İlk iki dize uyağa uydurmak için
ilk söyleyeni unutulduğu için halkın ortak malı olan edebî ürünler kullanılan hazırlık ya da doldurma dizeleridir. Maniler; düz mani,
anonim halk edebiyatını oluşturur. Bu ürünler hece ölçüsüyle ve kesik mani, yedekli mani, karşılıklı mani gibi türlere ayrılır.
dörtlük esasına göre söylenir, sade ve anlaşılır bir dil kullanılır.