Page 52 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

52 [ İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK ŞİİRİ / İLK TÜRK - İSLAM ESERLERİ ]
10 Ey dostlar, kulak verin dediğime 12 XI. yüzyıl dil ürünlerinden olan bu eserin
değeri, yalnızca Türk dilinin sözcüklerini
Ne sebepten altmış üçte girdim yere?
toplamak, kurallarını ve yöntemlerini bildir-
Miraç üstünde hak Mustafa ruhumu gördü mek, ölçülerini açıklamaktan ileri gelmez.
Sözcükleri açıklarken tarih, coğrafya, folk-
O sebepten altmış üçte girdim yere
lor ve edebiyata ilişkin bilgiler, toplumsal
Yukarıda verilen dörtlük aşağıdaki eser- yaşayışa ilişkin ipuçları da verir.
lerin hangisinden alınmış olabilir?
Bu paragrafta sözü edilen eser aşağıda-
A) Divan-ı Hikmet kilerden hangisidir?
B) Atabetü’l Hakayık
EDİTÖR YAYINEVİ
A) Divan-ı Hikmet
C) Dîvânu Lugâti't-Türk B) Muhakemetü’l Lügateyn
D) Dede Korkut Hikâyeleri
C) Dîvânu Lugâti't-Türk
E) Kutadgu Bilig
D) Kutadgu Bilig
E) Atabetü’l Hakayık

13 Alim olan bilgi ile yükseldi
Bilgisizlik kişiyi aşağı çekti
Bilgiyi ara, usanma; bil ki, o Hak Resul;

11 XI ve XII. yüzyıl Türk edebiyatıyla ilgili “Bilgi, Çin’de de olsa, arkasından gidiniz.”
olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- dedi.
mez? Yukarıda verilen dörtlükten hareketle;
A) Eserlerde Hakaniye Türkçesi kullanıl- I. İslami ögelere yer verilmiştir.
mıştır.
B) İlk Türk - İslam eserleri bu dönemde ya- II. Didaktik özellikler görülmektedir.
zılmıştır. III. Bilgi ile ilgili söylenenleri kanıtlama yo-
C) İslam dini hem dil hem de içerik bakı- luna gidilmiştir.
mından eserlerde etkili olmuştur. yargılarından hangileri söylenebilir?
D) Eserlerin büyük çoğunluğunda dini ve A) Yalnız I B) I ve II
ahlaki öğütler verilmiştir.
E) Bu dönem eserlerinin tamamı Anadolu C) I ve III D) II ve III
sahasında yazılmıştır. E) I, II ve III

Kitap kelime anlamı olarak “Mutluluk Veren Bilgi” demektir. Mes- 2. Dîvânu Lugâti't-Türk: Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan
nevi tarzında yazılan eser, Türk-İslam kültürü hakkında bilgi verir. Türkçe-Arapça ansiklopedik bir sözlüktür. Eser Araplara Türkçe
Eserde cömertlik, bilgi sahibi olma, misafirperverlik, aklı kullan- öğretmek ve Türkçenin de Arapça kadar zengin bir dil olduğunu
ma, gurur ve kibrin kötülüğü gibi erdemlerden bahsedilir. Alegorik göstermek amacıyla Arapça yazılmıştır. Eserde Türkçe sözcük-
bir eser olan Kutadgu Bilig’de; Kün Togdı (Hükümdar), Ay Toldı lerin anlamları Arapça açıklanmakta ve bu sözcüklerin kullanım
alanlarından örnekler verilmektedir. Kaşgarlı Mahmut eserini
(Vezir), Ögdülmiş (Vezirin oğlu) ve Odgurmış (Vezirin kardeşi) ol- hazırlarken şiirlerden, dörtlüklerden, ağıtlardan, atasözü ve de-
mak üzere dört sembolik karakter yer alır. yimlerden yararlanmış; halk ağızlarından derlemeler yapmıştır.