Page 48 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

48 [ İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK ŞİİRİ ]
6 Ulşıp eren börleyü (Uludu erler kurtça) 9 Kısa ve özlü sözlerdir. Bu sözler Türklerin
Yırtıp yaka urlayu (Bağırıp yırttılar yaka) dünyaya bakışını, geleneklerini, varlık anla-
Sıkrıp üni yurlayu (Çığırdılar ıslıkla) yışlarını ortaya koymaktadır. Çoğu manzum
Sıgtap közi örtülür (Yaştan gözler örtülür) özellik gösteren bu sözlerde uyak, redif, ali-
terasyon gibi ahenk unsurları görülür.
Bu dizeler aşağıdakilerin hangisinden
alınmış olabilir? Bu parçada sözü edilen edebi tür aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Koşuk B) Sav C) Tuyuğ
D) Sagu E) Kaside A) Destan B) Sav C) Türkü
D) Sagu E) Koşma
EDİTÖR YAYINEVİ

7 Kış yay bile tokuştı / Kış ile yaz döğüştü 10 Aşağıdakilerden hangisi sözlü edebiya-
tın özellikleri arasında gösterilemez?
Kıngır közün bakıştı / Düşman gözle bakıştı
A) Şiir ile müzik iç içedir.
Tutuşkalı yakıştı / Tutuşmak için yaklaştı
B) Şiirlerde nazım birimi olarak dörtlük kul-
Utgalı mat ograşır / Yenmek için uğraşır lanılmıştır.
Bu dizeler aşağıdakilerin hangisinden C) Ölüm, aşk, doğa, kahramanlık ve yiğitlik
alınmış olabilir? gibi konular işlenmiştir.
D) Genellikle yarım uyak ve redif kullanıl-
A) Gazel B) Sav C) Koşuk
mıştır.
D) Sagu E) Koşma E) Arapça ve Farsça kelimeler yoğunluk-
tadır.

8 11 Alın töpü yaşardı (Yamaçlar ve tepeler ye-
I. Böri konşusın yimez (Kurt komşusunu şerdi)
yemez.)
Unıt otın yaşurdı (Kuru otlar gizlendi)
II. Sub bermeske süt bir (Su vermeyene
süt ver.) Kölnin suvın küşerdi (Göllerin suyunu taşı-
dılar)
Yukarıdaki cümlelerle ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisi söylenemez? Sığır buka möngreşür (Sığırlar ve boğalar
böğrüşür.)
A) Öz Türkçe ile söylenmiştir.
B) Anlam yoğunluğuna sahiptir. Yukarıda verilen dörtlüğün nazım şekli
aşağıdakilerden hangisidir?
C) İslamiyet öncesi dönemin ürünleridir.
D) Aruz vezni ile söylenmiştir. A) Sav B) Sagu C) Koşuk
E) Sözlü edebiyat geleneğini örneklendirir. D) Destan E) Koşma

Koşuk: İslamiyet öncesi dönemde aşk, kahramanlık, doğa ve Bu örnekler de Dîvânu Lugâti't-Türk adlı eserde mevcuttur.
yurt sevgisi temalarında hece ölçüsüyle söylenen şiirlere ko- Söyleyiş biçimi ve içerik özellikleri bakımından koşuklar divan
şuk denmiştir. edebiyatında gazel, halk edebiyatında koşma nazım şekilleriyle
Koşuklar genellikle kopuz adı verilen çalgı eşliğinde söylenmiş- benzerlik gösterir.
tir. Dolayısıyla bu şiirlerde belirli bir ezginin olduğu söylenebilir. Sagu: İslamiyet öncesi dönemde toplumca sevilen, saygı gören
Koşuklar sözlü edebi ürünlerdir ve bu nedenle İslamiyet önce- bir kişinin ölümünden duyulan üzüntüyü yansıtan şiirlere sagu
si dönemden günümüze sınırlı sayıda koşuk örneği kalmıştır. denmiştir.