Page 20 - 10. SINIF MATEMATİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 1 4. ÜNTE: KNC DERECEDEN DENKLEMLER

5 Esk� Yunan’da ceb�r dend�ğ�nde akla gelen �lk �s�m Euc- 7 D�aphantus’tan sonrak� süreçte H�ntl� matemat�kç�ler
l�d’d�r. Eucl�d, denklemler�n çözümler�nde Bab�ll�lerde ceb�rsel �fadeler�n göster�m�nde kısaltmaları kullanmışlar-
olduğu g�b� geometr�k b�r modelleme düşünces�n�n hâk�m dır. (I) H�ntl� matemat�kç� Brahmagupta (MS 628), modern
2
olduğunu göstermekted�r. Ceb�r alanında öneml� çalış- göster�m� x − 10x = −9 olan denklem� çözerken geomet-
maları olan b�r d�ğer matemat�k b�lg�n� �se MS 250’lerde r�k b�r düşünce yapısına başvurmuştur. (II) IX. yüzyılda
yaşamış olan Yunanlı D�aphantus’tur. D�aphantus, çok yaşayan ve ceb�r alanında �lk defa eser yazan Türk b�l-
değ�şkenl� �k� veya üç denklemden oluşan, sınırsız sayıda g�n� Harezmî’d�r. (III) Harezmî �lk defa, b�r�nc� ve �k�nc�
rasyonel çözümü olan denklemler�n çözümler�yle uğraş- dereceden denklemler� anal�t�k metotla; b�r b�l�nmeyenl�
mıştır. denklemler� de ceb�rsel ve geometr�k metotlarla çözme-
n�n kural ve yöntemler�n� tesp�t etm�şt�r. (IV) Matemat�kte
Bu parçadan yola çıkarak;
�lk kez sıfır rakamını Harezmî kullanmıştır. (V) Ceb�r b�l�-
I. Farklı dönemlerde yaşamış k�ş�ler matemat�k alanında m�n� metod�k ve s�stemat�k olarak ortaya koymuştur.
çalışmalar yapmıştır.
Bu parça �k� paragrafa ayrılmak �stense �k�nc� parag-
II. Bab�ll�ler de geometr�k modellemey� kullanmışlardır. raf numaralandırılmış cümleler�n hang�s�yle başlar?

III. D�aphantus, b�r denklem�n sınırsız sayıda sonucunun A) I B) II C) III D) IV E) V
olab�leceğ�n� �ler� sürmüştür.

numaralandırılmış �fadeler�n hang�ler� söyleneb�l�r?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III

6
8 Abdulham�d İbn Türk de sayılar teor�s� ve ceb�r üzer�ne
I. Kısımlardan b�r�nc�s� Harezmî’n�n “Durubu s�tte” ya da çalışmış, IX. yüzyılda yaşamış b�r Türk İslam matema-
2
2
“Mesaîl−� s�tte” (altı denklem) x = a, x = bx, ax = b, t�kç�s�d�r. İk�nc� dereceden denklemler�n çözümü üzer�ne
2
2
x + ax = b, x + b şekl�ndek� altı denklem�n çözüm çalışmalarda bulunmuştur. Harezmî’den daha ayrıntılı
yolları �le (a . x), (b . x) g�b� b�nom �fadeler�n�n çarpım olarak örneğ�n, x + c = bx şekl�ndek� b�r denklem�n d�ğer
2
kurallarını �çermekted�r. denklem t�pler�nden farklı olarak �k� çözümü olduğunu
II. Harezmî’n�n b�l�me yaptığı en büyük katkı, s�steml� ayrı ayrı şek�llerde gösterm�şt�r. “K�tabü’l−Câm� F�lhesab
b�r şek�lde ceb�r konusunda �lk defa yazılan “El’K�ta- (Kapsamlı Hesap K�tabı)”, “K�tabü’l−Mu’amelât (Ölçme
b’ül−Muntasar f� Hısab’�l Cebr� ve’l−Mukabele” adlı K�tabı)” ve “K�tab Al−Cebr Va’l−Mukabele (Katışık Denk-
eser�d�r. lemlerde Mantık Zaruretler�)” adlarını taşıyan k�taplar,
eserler�nden bazılarıdır.
III. Hakkında b�lg� veren kaynakların b�rçoğunda bel�rt�l-
d�ğ� g�b� Harezmî’n�n adını günümüze kadar get�ren bu Parçanın d�l ve anlatımı �ç�n aşağıdak�ler�n hang�s�
eser�, dört temel kısımla değ�ş�k problemlerden bah- söylenemez?
seden beş�nc� b�r ek kısımdan meydana gelmekted�r. A) Bazı �s�mler�n Türkçe okunuşları yay ayraç �ç�nde ve-

Numaralandırılmış cümleler�n “g�r�ş-gel�şme-sonuç” r�lm�şt�r.
şekl�nde sıralanmış hal� aşağıdak�ler�n hang�s�nde B) Destekley�c� ve açıklayıcı b�r �fadeye yer ver�lm�şt�r.
doğru ver�lm�şt�r?
C) Karşılaştırma yapma amacıyla kullanılan �fadeler bu-
A) I − III − II B) II − I − III lunmaktadır.
C) II − III − I D) III − I − II D) Özel �s�mlere sıkça yer ver�lm�şt�r.
E) III − II − I E) Düşünce, sayısal ver�lerle de desteklenm�şt�r.

20 Markaj Yaynlar / 10. Snf Matematik
MARKAJ YAYINLARI