Page 93 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 1001
• Ayrıca mineralojik bileşiminde asgari %90 kalsit
87 minerali bulunan kayaçlara da kireç taşı
denilmektedir.
• Kalker; saf halde kalsit ve çok az miktarda argonit
kristallerinden oluşur. Kalsit ve argonit kalsiyum
karbonatın iki değişik kristal şekli olup, teorik olarak
%56 CaO ve %44 CO2 ihtiva eder.
Mineralojik bileşiminde %90’a kadar kil mineralleri
ÇİMENTOLAR bulunduran kayaca, kil denilmektedir. Kil minerallerinin
esas unsuru kimyasal bileşiminde Al2O3 bulunması ve
kristal suyu alüminyum silikatlardan meydana
gelmesidir. Çimento sektöründe hammadde olarak
DATA YAYINLARI
kullanılan killer ise, yukarıdaki tanıma genelde uygun
olmayıp, çeşitli kil mineralleri ile alterasyon ürünü metal
oksitlerin taşınıp yığılmasından veya yerinde
alterasyon örtüşü halinde, neogen ve plio-kuvaterner
yaşlı alüvyonlarda, neogen havzalarının üst
seviyelerindeki, karasal koşullarda oluşmuş,
çoğunlukla killi ve kireçli topraklardır.
Doğada, %50-70 oranında kalker ve %30-50
oranında kil karışımımdan oluşmuş kayaca marn
denilmektedir. Oluşum bakımından tamamı ile
sedimanter olup, diyajenez değişmiş genellikle
muntazam tabakalı olurlar. Marn oluşumu daha çok
tektonik ve orojenez hareketlerin durulduğu sakin
ortam koşullarında meydana gelir.
Kimyasal bakımdan bütün çimentolar; silis,
Çimento, inşaat sektöründe yaygın olarak alüminyum ve kireçle olan tuzlarında yani kalsiyum
kullanılan bir yapı malzemesidir. Genellikle kireç taşı silikatla karışımda mevcut bulunan Fe ve diğer
ve kil gibi hammaddelerin öğütülmesi ve oksitlerden ibarettir. Klinker ince öğütülmek suretiyle
karıştırılmasıyla üretilir. hidrolik özellik kazanır. Yalnız başına öğütülen klinker
Su ile temasında sertleşen ve etrafındaki maddeleri su ile temasında hemen sertleşir ve dolayısıyla
birbirine yapıştırma olanağına sahip malzemelere işlenebilme imkânı yoktur. Bunu temin için klinkere %2-
“hidrolik bağlayıcı” adı verilir. 6 oranında tabi alçı (CaSO4.H2O) ile karıştırılarak
Portland çimentonun adını Joseph Aspdin adlı bir birlikte öğütülür.
İngiliz inşaatçısı 1824'de kullandı ve ilk patenti aldı. Aslında çimento üretimi, kalker ve kil karışımının
1835'de Isaac Charles Johnson ise, pişirme sıcaklığını 1400C'ye kadar ısıtılması ile başlar. İçine ergimeyi
yükselterek ve öğütmeye daha çok önem vererek kolaylaştırmak için demir filizi içeren toprak katılır.
günümüz Portland Çimentosunun mucidi oldu. Meydana gelen ceviz-nohut büyüklüğündeki granüle
malzemeye (klinker) %1-6 oranında alçı taşı
1. Çimentoların Genel Özellikleri (CaSO4.H2O) ilave edildikten sonra çok ince olarak
Çimento, Uluslararası Standart Sanayi Tasnifi’nde öğütülür.
(ISIC), 369 ana grup ve 3692 kod numarası ile Bu üretimde en önemli husus ilkel karışımın fırın
sanayide kullanılan esas kimyasal maddeler içinde ayrışması, yarı ergimiş hale geldikten sonra
gurubunda yer almaktadır. Çimento sektörü; başlıca tekrar, fakat farklı kimyasal formüle sahip aktif
silisyum, kalsiyum, alüminyum ve demir oksitlerini elemanlar halinde birleşmesidir. Fırın yataya yakın
ihtiva eden hammaddelerin teknolojik metotlarla eğimli 2 m çapında, yaklaşık 80 m uzunluğunda sürekli
sertleşme derecesine kadar pişirilmesi ile elde edilen dönen içi boş bir silindirdir.
yarı mamul madde “klinker”in, tek veya daha fazla cins Kalker, sıcaklık etkisiyle ayrışarak kirece (CaO), kil
katkı maddesi ile öğütülmesi suretiyle, imal edilen ayrışarak silis ve alümine (yani SiO2 ve Al2O3)
hidrolik bağlayıcıları kapsamına alan bir sektördür. dönüşür. Bu arada kilde ve ilave edilen ergitici toprakta
Çimentonun esas maddeleri, kireç taşı (kalker), kil ve bulunan demir de demir oksit (Fe O ) şeklinde ortaya
3
2
marndır. Bu üç ana madde, sırasıyla, kısaca şöyle çıkar. Asit ve bazik öğeler birbirleriyle birleşerek
açıklanabilir; portland çimentolarının 4 ana bileşenin (karma
• Kireç taşının kimyasal bileşiminde %90 CaCO3 oksitleri) oluştururlar.
(kalsiyum karbonat) ihtiva eder.