Page 89 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 969
1. Beton Agregası
83 Beton agregaları, betonun ana bileşenlerinden
biridir ve çeşitli türleri vardır. Betonun mekanik
özelliklerini belirlemede ve dayanıklılığını artırmada
önemli bir rol oynarlar. Beton hacminin yaklaşık olarak
%68-78’ini teşkil eden, çimento hamuru ile arasında
fiziksel ve mekanik karakterli bağlantı kurabilen
(aderans) 31.5 mm elek üzerinden geçen, 60 mikron
AGREGALAR elek üzerinde kalan malzemelere beton agregası denir.
Agregaların granülometri bileşiminin veya tane
büyüklüğü dağılımının saptanması için her ülkede bir
elek serisi kabul edilmiştir. Ülkemizde bu amaçla
DATA YAYINLARI
tellerin örülmesinden meydana gelen örgü elekleri
kullanılmaktadır. TS707’de kabul edilen bu elek sistemi
31.5 mm, 16 mm, 8 mm, 4 mm, 2 mm, 1 mm, 0.5 mm,
0.25 mm göz açıklığı olarak bir takımdan oluşur.
Dikkat edilirse, bu elekler birbirinin iki katı olarak
artmaktadır. Beton agregaları 60 mikrondan büyük
çaplı tanelerdir. Çaplara göre yapılan bu sınıflandırma
ve adlandırma aşağıda gösterilmiştir.

Agrega Tane Boyutu
2 60 4 31.5 70
Mikron Mikron mm mm mm
Kil Silt Agrega Agrega Balast
Beton Agregası

Beton agregaları bazen 70 mm’ye kadar iri
Tabi ve mineral menşee sahip, muhtelif boyutta tanelerde de (balast) içerebilir. Bunlar ancak özel kütle
sert danelerden oluşan malzemeler agrega denir. betonlarında (baraj, yol vb.) kullanılmaktadır.
Agrega bağlayıcı denilen (çimentolar, su kireci, alçılar Betonlarda silt veya filler bulunmasına (%5'den az
ve bitüm gibi) malzemelerle karıştırılıp sertleştiğinde olmamak koşuluyla) bazı durumlarda izin verilir Fakat
masif bir kütle meydana getiren kum, çakıl gibi bir kil asla bulunmamalıdır. Beton agregası bazı
malzemedir. özelliklere sahip olmalıdır. Bunlar; sağlam ve aşınmaya
Agregaları boyutlarına göre ince agrega (kum, dayanıklı, zararlı maddeleri ihtiva etmemeli, şekli
kırmakum), iri agrega (çakıl, kırmataş) ve tuvenan yuvarlak veya yuvarlağa yakın olmalı, köşeli
(karışık) agrega olmak üzere üç sınıfa ayırılabilir. olmamalıdır.
Normal beton agregaları, 63 µ-31.5 mm arası tane Günümüzde beton yapımında değişik orijinli
boyutu içerir. agregalar kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları
Tüm daneli mineral malzemeye beton agregası şunlardır; kum, çakıl, kırmataş, yüksek fırın cürufu,
denilmez. Tanelerin boyutları beton agregalarının pişmiş kil, bims, genleştirilmiş perlit ve uçucu külün
sınırlarını belirler. Danelerin boyutları elekler vasıtası pişirilmesiyle elde edilen uçucu kül agregasıdır. Beton
ile tanımlanır. Bu elekler, kare şekilli veya örgü telli yapımında kullanılan agreganın, gradasyonu (agrega
olurlar. Karelerin kenar uzunlukları elek No’su, elek tanelerinin büyüklüklerine göre dağılımı), tane şekli,
göz boyutu, elek açıklığı adları ile tanımlanır. Bir yüzey pürüzlülüğü, özgül ağırlığı, birim ağırlığı, su
agrega danesinin geçebildiği en küçük eleğin kenar emme kapasitesi ve agregadaki mevcut su durumu
uzunluğu o tanelerin çapı olarak adlandırılır. (gözenekler içerisinde ve tane yüzeyinde su bulunup
Agrega, doğal taşların, çeşitli atmosfer etkiler veya bulunmadığı) gibi özellikler olmak üzere, birçok agrega
mekanik kırıcılar (konkasör) ile özellikleri, 1 m beton içerisinde yer alacak çimento,
3
ufalanması/parçalanması sonucu elde edilen veya agrega ve su miktarını önemli ölçüde etkilemektedir.
yapay olarak üretilen farklı tane boyutlarındaki Özgül ağırlığı 2.4-2.8 gr/cm arasında olan agregalar
3
inorganik malzemelere denir. ASTM’ye göre agrega; normal beton agregası olarak tanımlanmaktadır.
harç veya beton üretmek amacıyla bir bağlayıcı madde
ile veya karayolları temel tabakaları, demiryolu 1.1. Taşunu (Filler)
balastlarında vb. işlerde kullanılan kum, çakıl ve 0.25 mm göz açıklıklı kare gözlü elekten gecen
kırmataş gibi mineral bileşimli granüler (taneli) bir ince malzemedir. Betonlarda filler bulunması (%15’den
malzeme olarak tanımlanmaktadır.