Page 90 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 983
Bu reaksiyon şöyledir;
84 CaSO4 1/2H2O + 1/2 H2O → CaSO4 2H2O

Alçı (toz) Alçı taşı (katı)

Alçının hidratasyonu çok hızlı olup, 3-15 dakika
sürer. Pratik açıdan bu süre bir sakıncadır. Prizi
geciktirmek için zayıf asitler (limon asidi, sirke) tutkal,
talk gibi katkılar kullanılır. Hidratasyon ne kadar hızlı
ALÇILAR ise kristaller o kadar büyük ve mukavemet o kadar
düşük olur. Görünüşte doluymuş gibi gözüken yapay
alçı taşı aslında çok boşlukludur. Alçı taşının porozitesi
%25-60 arasında değişir. Alçı taşının suya dayanıklılığı
DATA YAYINLARI
da iyi değildir. Bu bakından hava etkilerine açık
yerlerde kullanılması tavsiye edilmez. Alçının silise
bağlantısı da iyi değildir. Bu bakından da harç için
elverişli sayılmaz.

1. Alçı Türleri
1.1. Adi Alçı
Alçı taşının öğütülmesi ve bileşiminde yarım mol
kristal suyu (CaSO41/2H2O) kalacak şekilde
kızdırılarak suyunun kısmen giderilmesi ile elde edilen
ve kristal yapısında olan yapı alçısıdır. Diğer adı ise
kaba alçıdır.

1.2. Susuz Alçı
Yapı alçısı, alçı taşının (CaSO4 2H2O) öğütülüp Alçı taşının öğütülmesi ve kızdırılarak bileşimindeki
pişirilmesi ile elde edilen ve genellikle bina bölümlerinin 2 mol kristal suyunun tamamen giderilmesi ya da
sıva işlerinde (katkısız alçı sıvası, kumlu alçı sıvası, kimyasal veya doğal kaynaklı anhidritin (CaSO )
4
alçı kireç sıvası) kartonpiyer işlerinin ilk kabı öğütülmesi ile elde edilen bir yapı alçısıdır.
şekillendirilmesinde ince sıva, kalıp yapma ve süsleme
işlerinde, duvar blokları, duvar kaplamaları gibi yapı 1.3. Katkılı Alçı
elemanlarının yapımında kullanılan, temel olarak İşleme özelliklerini daha elverişli hale getirmek
CaSO4 1/2H2O veya susuz CaSO4’den oluşan, amacıyla adi alçıya priz geciktirici (sodyum kazenit,
gerektiğinde sertleşme süresini düzenleyici katkılar sodyum sitrat gibi), susuz alçıya ise, priz hızlandırıcı
içeren alçıdır. Muayene ve deneyleri TS370'e göre uygun bir madde katılarak elde edilir.
yapılır.
En eski bağlayıcı maddelerden olan alçı, artık 1.4. Özellikleri
günümüzde bağlayıcı madde olarak çok • İncelik: Katkılı adi alçı, susuz alçı ve katkılı susuz
kullanılmamaktadır. İçine başka malzeme katılmadan alçılar 1.25 mm göz açıklıklı elek üzerinde ağırlıkça
tek başına da kullanılır. Alçı içine, ona çekme %1'den fazla, adi alçı ise 200 mm göz açıklığındaki
yönünden dayanım sağlamak üzere, lifli malzemeler elek üzerinde ağırlıkçı %35'den fazla kalıntı
konulur. Alçının hammaddesi doğadaki alçı taşı veya bırakmamalıdır.
jips ile anhidritdir. Alçı taşı CaSO4 2H2O’dur. Anhidrit
ise CaSO4'den ibarettir. 190C civarında pişirilen jips • Priz Süresi: Adi alçı 10 dakikadan az, katkılı adi
alçı dediğimiz toz haldeki (beyaz renkli) malzemeye alçı, susuz alçı ve katkılı susuz alçı da ise 20
dönüşür. dakikadan az olmamalıdır. Sıva alçısındaki priz
Alçı taşı 190 C Adi alçı hareketi hidratasyon süresince kristallerin
CaSO4 2H2O → CaSO4 1/2H2O+1/2H2O büyümesi sonucu oluşur. Prizin başlamasıyla
Sıcaklık 200C'nin üstüne çıkarsa alçı taşı suyunun normalde az olan genleşme, hidratasyon devam
tümünü kaybeder, ancak elde edilen toz bağlayıcı ettikçe malzeme içinde devam eder ve
değildir, yani priz yapmaz. Ancak 600C'yi aşarsa elde tamamlanıncaya kadar sürer. Piyasadaki çoğu
edilen alçı özel ve çok dayanıklı bir alçının üretiminde alçılarda sertleşme hareketi birkaç saat sonra bile
kullanılır. Alçının katılaşma ve sertleşmesi yukarıda tamamlanmış olabilir. Ancak hidratasyon genel
yazılan üretim reaksiyonunun tersi reaksiyonla olarak daha uzun süreç ve bazı ürünler için birkaç
meydana gelir. gün sonunda bile tamamlanmamış olabilir. Genel