Page 92 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 991
eserlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Aslında
86 Betonda puzolanlar kaliteyi ve işlenebilme özelliğini
puzolanlar tek başlarına çok az bir bağlayıcılık özelliği
gösterdiği halde bir bağlayıcı ile birlikte kullanıldığında
yüksek dayanım göstermektedir.
yükseltmek, maliyeti düşürmek ve çimentodaki alkali ile
bazı agregalar arasındaki reaksiyonların sebep olduğu
parçalayıcı genişlemelere mani olmak için kullanılır.
PUZOLANLAR İşlenebilmeyi artırma özelliğine ilave olarak birçok
puzolanlar betonda permeabiliteyi, kusmayı, temel
hacim değişimlerini, ısı neşrini azaltır.
Puzolanların kullanılması halinde bunlar betonun
DATA YAYINLARI
bazı özelliklerin iyileştirdikleri halde bazı bakımlardan
da olumsuz yönde etkiler. Örneğin; uygun bir yüzde ile
kullanılmayan bazı puzolanlar, betonun genişlemesini
artırabilir. Araştırmalar, puzolanların da dikkatli bir
şekilde küre tabi tutulmasının gerektiği aksi takdirde
donma çözülmeye karşı mukavemetinin azaldığını
göstermiştir. Çimentonun su ile hidratasyonu
sonucunda oluşan serbest kireç ile puzolanik
maddenin aktif silisi reaksiyona girerek suda
çözünmeyen stabil bileşikler oluşturur.

Puzolanlar tabiatta aktif ve pasif şekilde bulunurlar.
Puzolanlar, genelde silis veya silis-alumin kökenli Çimento üretiminde kullanılanlar aktif olanlardır.
malzemelerdir. Kendi başlarına hidrolik bağlayıcı Kimyasal yapıları SiO2-Al2O3-Fe2O3 az miktarda da
özellikleri olmayan ancak ince öğütüldükleri ve nemli CaO, SO3 ve MgO'dan oluşmakta olup, bunların yüzde
ortamda ve normal sıcaklıkta, Ca(OH) ile reaksiyona miktarları çok değişkendir. Puzolanik özelliği belirleyen
2
en önemli husus çözünebilir SiO2 miktarıdır.

girerek bağlayıcı özellikte bileşikler oluşturan silisli ve Puzolanlar doğal ve yapay olarak iki sınıfa
alümine-silisli maddelerdir. ayrılırlar. Doğal olanları tüf, bims, volkanik kül, tras,
Bir başka tanımlamaya göre puzolanlar kendi diyatome vb.dir. Yapay olanları ise uçucu kül, silis
başlarına bağlayıcılık değeri olmayan veya çok az dumanı gibi kalsinasyona uğramış maddelerdir.
bağlayıcılık değeri olan, fakat ince taneli durumdayken, Bugün Türkiye'de kullanılmaya başlayan belli başlı
sulu ortamda kalsiyum hidroksitle birleştiğinde hidrolik iki puzolan vardır. Bunlardan biri tras diğeri ise termik
bağlayıcılık gösterebilme özelliği kazanan silikalı ve santralardan elde edilen uçucu küldür. Puzolan-kireç
alüminalı malzemeler olarak tanımlanabilir. birleşiminin daha başarılı olması için bazı koşullar
Puzolanları iki grup altında incelemek mümkündür. vardır. Bunlar;
Bunlar, yapay puzolanlar ve doğal puzolanlardır. • Puzolan çok ince öğütülmelidir, ortam sulu
Doğal puzolanlar başlangıcından sonra az veya olmalıdır, gerekli uzun zaman geçmelidir.
çok değişikliğe uğramış volkanik kökenli tortul • Puzolanların kireci tespit etmeleri, çimento
kayaçlardan oluşurlar. Doğal puzolanlar payroklastik yönünden önemlidir. Böylece çimentolarda su
kayalardır. Değişik orjinli maddeler ve kırıntı taşlar etkisiyle eriyen kireç, erimez duruma geçer ve
olarak sınıflandırılmaktadır. çimento kimyasal etkilere daha dayanıklı olur.
Yapay puzolanlar ise genellikle uçucu kül, silis
Doğal puzolanlar İtalya'da; Yunanistan’ın Santorin
dumanı, genleştirilmiş kil, tuğla ve kiremit unu, yüksek adalarında, Türkiye’nin Kayseri, Nevşehir ve Van
fırın cürufu ve pirinç kabuğu külüdür. Bu malzemelerin bölgesinde bol miktarda bulunur. Ayrıca Libya'nın
bazıları direk kullanılırken bazıları da öğütülerek Trablus kenti civarındaki "diyatome" fosili topraklarda
kullanılmaktadır. (Kieselguhr) dünyaca ünlüdür.
Puzolanların içindeki serbest kireç miktarının
Yapay puzolanlar arasında öğütülmüş tuğla
%4’den fazla olmaması istenir. Kaynakları ne olursa dışında, termik santral baca külleri, silis dumanı,
olsun puzolanların esasını, silis oluşturur. Puzolanik yüksek fırın cürufları da sayılabilir. Bu sonuncular
özelliklere sahip olan puzolanlar %40’dan %90’a kadar puzolan tanımına tam uymazlar, zira kendileri de zayıf
SiO2 içerebilir. bağlayıcılıdır.
Eski Mısır ve ön Asya ülkelerinde pişmiş tuğla unu
Daha öncede belirtildiği gibi, puzolanlar aktif silis
ile kireç karıştırılarak elde edilen puzolanlar bağlayıcı (SiO2) ve bir miktar aktif alümin (Al2O3) içeren ve
olarak kullanılmıştır. Osmanlılar, bu puzolanı kireçle birlikte kullanıldıklarında bağlayıcı niteliği
geliştirerek horasan denilen harcı kullanarak ölmez