Page 19 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 247
Zemin iyileştirmesi, zeminlerin belirli özelliklerinin,
13
amaçlanan bir mühendislik uygulamasına yönelik
olarak, değişik fiziksel, kimyasal veya biyolojik
yöntemler kullanılarak iyileştirilmesi olarak tarif
edilebilir. Zeminlerin iyileştirilmesi yerine “zemin
ıslahı”, “stabilizasyonu” ve “modifikasyonu” gibi
terimler de kullanılmaktadır.
Zemin özelliklerinin iyileştirilmesi için
ZEMİNLERİN İYİLEŞTİRİLMESİ kullanılabilecek yöntemler iki ana grupta incelenebilir.
Bunlardan birincisi; toprak dolgularda kullanılacak
zeminlerin malzeme özelliklerinin iyileştirilmesi ve
uygun dolgu hazırlama yöntemleridir. İkincisi ise tabii
DATA YAYINLARI
zemin tabakalarının yerinde iyileştirme yöntemlerini
kapsar.
Büyük açıklıklı sanayi yapılarının, üzerine inşa
edileceği zeminin nitelikleri, temel sisteminin ve taşıyıcı
sistemin kararını etkileyebilen bir faktördür. Zeminler
farklı kimyasal bileşimlere ve fiziksel özelliklere sahip
yer parçalarıdır. Yapının ayakta durmasının ilk şartı,
tasarıma başlanmadan önce zeminin cinsi ile ilgili
incelemelerin ve saptamaların yapılması gerekliliğidir.
Büyük açıklıklı sanayi yapıları, çok geniş bir zemin
yüzeyi üzerine oturmaktadırlar. Yapının büyük, ağır,
Öztoprak'a göre, son yıllarda büyük projelerin rijit kütlesi, yapı içindeki ağır makine, vinç, ekipman ve
artması (çok katlı yapılar, barajlar, köprüler, kıyı araç hareket ve titreşimleri, yatay ve düşey yükler,
yapıları, vs), bununla birlikte artık daha problemli temel sistemi tarafından zemine aktarılmaktadır. Bu tür
zeminlerin üzerine inşaat yapılıyor olması çoğu projede yapılarda temel sistemi olarak yüzeysel radye temel
derin temeller ve/veya zemin iyileştirmesini gündeme yapımı, ekonomik olarak oldukça pahalıdır. Bu sebeple
getirmektedir.Yumuşak veya gevşek zeminlerdeki yapının üzerine oturduğu zeminin uygun bir
inşaatlar sırasında stabilite (taşıma gücü) ve sağlamlıkta ve homojenlikte olması gerekmektedir.
deformasyon problemleri ortaya çıkmaktadır. Bu tür Bunun için de uygun olmayan zeminlerin iyileştirilmesi
zeminlerde zemin iyileştirmesine gidilmezse bazen gerekmektedir. Arazide zemin özelliklerinin proje
yüksek deformasyonlar bazen de kayma göçmeleri kriterlerini sağlamadığı hallerde zemin mühendisinin
sonucunda yapı kullanılamaz hale gelebilmektedir. yapacağı ilk çalışma, değişik yöntemler ile zemini ıslah
Bu nedenlerden dolayı, ederek öngörülen kriterlere ulaşabilmektir. Zemin
• Gevşek kum zeminlerde taşıma gücünü artırmak iyileştirilmesinde temel ilke, zemin içerisindeki mevcut
ve sıvılaşma potansiyelini azaltmak ve boşlukların mekanik araçlarla azaltılması, zemin
• Yumuşak kil zeminlerde ise genelde taşıma gücünü boşluklarının çeşitli bileşimdeki karışımlarla
artırmak, konsolidasyon oturmalarını azaltmak doldurulması, yer altı su seviyesinin düşürülmesi veya
veya sınırlandırmak için zemin iyileştirmesine zeminin su içeriğinin azaltılması ya da çeşitli
gidilmektedir. elemanların kullanılması ile mevcut zeminin
Zemin iyileştirmesinin amaçlarını aşağıdaki gibi güçlendirilmesidir.
dört maddede toparlanabilir. İyileştirmede hedef, bu Zeminlerin dolgu malzemesi olarak kullanılması
maddelerden birini veya birkaçını sağlamaktır. Bunlar, gereken durumlarda zeminlerin kompaksiyon
• Taşıma gücünü arttırmak, özelliklerinin bilinmesi gerekir. Kayma direnci artar,
• Boşluk oranını azaltmak, sıkışabilirlik azalır, sıvılaşma riski azalır, geçirimlilik
• Permeabiliteyi (geçirgenliği) azaltmak ve düşer ve sonunda iyileşme sağlanmış olur.
• Birim hacim ağırlığını arttırmaktır. Kompaksiyon, statik, vibrasyonlu ve darbeli
Zemin iyileştirme yöntemlerini zemin tipine ve aletlerle zeminin mekanik olarak sıkıştırılması, zemin
iyileştirme esaslarına göre uygunluğunu hesaba boşluklarındaki havanın atılması, zeminin kayma
katarak 4 kategoride toparlayabiliriz. A ve B grupları mukavemetinin arttırılması, permeabilitesinin
kalıcı, C grubu ise geçici amaçlar içindir. azaltılması, sıkışabilirliğinin azaltılması ve sıvılaşma
• Killi zeminler için riskinin düşürülmesi işlemidir. Özetle kompaksiyon;
• Kumlu zeminler için mekanik enerji uygulamak suretiyle zemin
• Geçici amaçlar için yoğunluğunun arttırılması işlemidir. Diğer bir ifade ile
• Diğer yöntemler