Page 18 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 239
deneylerinden likit limit için numune hazırlanmasında
12
plastisite özelliği olmayan kum ve silti içeren No.40
elek malzemesinin kullanılması ve yıkama işlemi ile 74
µm elekten sadece ince malzeme (silt+kil) elde
edilmesi girişiminden kaçınılması da aynı nedenden
kaynaklanmaktadır.
Geoteknik alanında çalışmaların hacimce büyük
ağırlık taşıdığı İngilizce konuşan ülkelerde kullanılan
ZEMİNLERİN numaralı eleklerin da bir anlamda diğer ülkelere
SINIFLANDIRILMASI zorlama ile kabul ettirildiği söylenebilir. Günümüzde
Türkiye’de metrik elek kullanan laboratuvar yok gibidir.
• Türk Standardında Zemin Sınıflaması YAYINLARI
Benzer şekilde Amerikan standardı ASTM D2487’de
Birleştirilmiş Sistem (USCS) adı altında
“globalleştirilmiş” bulunmaktadır.
Türk Standardında zemin sınıflandırması (TS1900)
önceleri ASTM ve BS yöntemlerinin kopyalanması ile
yapılmakta iken TS1900/1987 biraz daha özgün bir
yaklaşımla revize edilmiştir. Bu standardın öne çıkan
özelliği çakıl-kum geçiş dane boyutunu Birleştirilmiş
Sistemin (USCS) öngördüğü 4.75 mm’den 2.00 mm’ye
indirmiş olmasıdır. Tablo 1'de ASTM, BS ve TS’de

dane boyutları için getirilmiş ayırım karşılaştırma amacı
Zeminlerin sınıflandırılmasında farklı yaklaşımlar ile gösterilmektedir.
söz konusudur. Örneğin zeminler; Daha sonra Türkiye’de yürütülen araştırmalar
• Tane Boyutu Casagrande plastisite kartında killer, özellikle de
• Tane Şekli siltlerde likit limit eksenini 50'de ikiye bölmenin çok
• Sıklık-Kıvam gerçekçi olmadığını (Şekil 1), likit limiti 30 ve düşük
olan siltlerin genellikle NP nitelikte olduğunu
• Plastisite Özellikleri göstermiştir. Bir zemini hem kil hem silt olarak
DATA bölgesini gösterdiği bir plastisite kartı yeni revizyonda
• Şişme Potansiyeli
gösteren CL-ML simgesi de tutarsız görünmüştür.
• AASHTO Sınıflandırma Sistemi
Sonuçta A-Doğrusunun siltleri ve killeri kesin olarak
• USCS Sınıflandırma Sistemi
ayırdığı ve likit limitin 35 ile 50 arasında orta plastisite
• İngiliz Zemin Sınıflaması
TS1500/2000 için tanımlanmıştır. TS1500 de yapılmış
• Türk Deprem Yönetmeliğinde (TDY) Tanımlanan
olan bu değişiklikler iki önemli kavramı getirmektedir.
Zemin Grupları
Öncelikle çakıl alt dane boyutu alt limitinin 4.75’ten
2.00 mm’ye indirilmesi daha önce kum olarak
• Üçgen Sınıflandırma
şeklinde sınıflandırmak mümkündür.
nitelendirilen birçok zeminin S yerine G simgesi ile
Zemin sınıflamasının amacı; basit indislerle benzer
gösterilmesini sağlamaktadır. Böyle bir değişiklik
davranışa sahip zemin gruplarının oluşturulması ve
ekonomik açıdan anlamlı olabilir. Aynı kabulün
sınıflanması, mühendislik özelliklerini kestirmek ve
genel
olduğunu göstermektedir. Diğer önemli değişiklik
sağlamaktır.
plastisite kartında orta plastisite bölgesinin (I)
Zeminlerin sınıflandırılması işlemi uzun yıllardır tüm
tanımlanmış olmasıdır. Likit limiti %30'dan küçük
siltlerin neredeyse hemen her zaman NP-plastik değil,
yapılagelen
dünyada olarak mühendisler arasında iletişimi AASHTO standardında da yapılması seçimin doğru
standart
laboratuvar,
bir
gerektiğinde de arazi çalışmasıdır. Önceleri tarım, olarak nitelendirilmesi likit limiti bu değerden büyük
jeoloji ve inşaat mühendisliği dallarında ayrı yaklaşım ancak yüksek plastisite özellikleri göstermeyen siltlerin
ve kriterlerle özel amaca yönelik olarak yapılmıştır. ayrılması gerektiğini göstermiştir. Nitekim, 1999
Ancak 1950'lere gelindiğinde tüm yöntemlerde depremlerini izleyerek yapılan incelemelerde (I) ve (H)
kullanılan deneyler elek analizi, kıvam limitlerinden likit simgesi taşıyan siltlerin sıvılaşma özellikleri
ve plastik limit ölçümleri biçiminde benzer hale taşımadıklarını, oysa (L) simgeli siltlerin kolayca
gelmiştir. Örneğin, büzülme limiti, kil içeriği, organik sıvılaşabildikleri görülmüştür. Dolayısı ile L simgesini
madde içeriği, pH gibi zeminlerin mekanik özelliklerini wL=50’ye kadar uzatmanın yersiz olduğu ve İngiliz
yansıtabilen özelliklerin ölçümünden şantiyelerde standardında yıllardır yapılan uygulamanın doğruluğu
deneylerin gerçekleştirilmesinde karşılaşılacak düşünülmektedir. Yeni revizyonda getirilen bir diğer
sorunlar nedeniyle kaçınılmıştır. Kıvam limiti değişiklik çakıl ve kumlarda kaba-orta-ince olarak