Page 52 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

BÖLÜM
BİLGİ VE İNANÇ
1

1. İSLAM’DA BİLGİNİN KAYNAKLARI Ɖ İslam düşüncesinde bilgi; kadim bilgi ve hadis bilgi
olmak üzere ikiye ayrılır.
Ɖ İnsan doğduğu andan itibaren kendini ve dış dünyayı Ɖ Kadim bilgi, Allah’ın zatı ile birlikte bulunan bilgidir.
sürekli tanımaya ve bilmeye çalışmaktadır. Nitelik ve içerik bakımından insan bilgisinden farklıdır

Ɖ İnsanın bu tanıma faaliyetine bilme, elde edilen ürüne ve sınırsızdır. Tüm zamanları kapsar.
de bilgi adı verilir. Ɖ Hâdis bilgi, yaratılmış olanların bilgisine denir. Bu
bilgi sınırlı ve sonludur.
Ɖ Bilginin oluşma sürecinde iki öge vardır. Bu ögeler Allah insanı yoktan yaratmış ve insana çeşitli özellik-
özne (suje) ve nesne (obje) dir. Ɖ
ler vermiştir. İnsanı incelemeye ve araştırmaya teşvik
Ɖ Bilgi arayışında olan, bilmek isteyen, düşünen kişiye etmiştir. İslam dininde bilgi edinmenin amacı insanın
özne (suje) denir. Bilginin konusu olan her şeye de kendini, yaratanını ve evreni tanımasıdır. İnsanın tanı-
obje (nesne) denir. masını sağlayacak olan kaynak doğru bilgidir. İslam
dini insanların doğru bilgi edinmesini ister.
Ɖ Bilgi; öğrenme, araştırma, gözlem ve deney yoluyla Ɖ İslam dininin temel amaçlarından biri, insanı doğru
elde edilmektedir. İnsan zekâsının ve çalışmasının bilgiye ulaştırmak ve onu her türlü yanlıştan korumak-
sonucunda ortaya çıkmaktadır. tır. Doğru bilgiye ulaşan insan Allah’a ve O’nun yarat-
tıklarına karşı sorumlu olur.
Ɖ İnsan, dış dünyayı duyularıyla algılayan ve aklıyla
düşünüp karar veren bir varlıktır. Ɖ İslam dininde doğru bilgiye akıl, vahiy ve duyularla
ulaşılır.
Ɖ İnsanın çok yönlü olması birçok bilgi türünün ortaya
çıkmasını sağlamıştır. Bilgi türleri şunlardır: İslam’da Bilginin Kaynakları
Gündelik Bilgi: Günlük yaşamı kolaylaştıran bilgilerdir.
Bu bilginin kaynağı duyu ve deneyimlerdir. Geçerliliği ve Akıl Vahiy Duyular
doğruluğu kişisel deneyime dayanır. Belli bir yöntemle
elde edilmemiştir, genelgeçerliliği yoktur. Sonuçlar, Aklı Selim
kesin değildir, subjektiftir.
Ɖ İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özellik akıl
Dini Bilgi: Din, mutlak varlığa ve onun vahiy ile bildirdik- sahibi olmasıdır. İnsan aklıyla düşünür; iyiyi kötüden,
lerine dayanan bir sistemdir. Temelinde insan vardır. İba- doğruyu yanlıştan ayırabilir. Akıl, duyu organları vası-
det biçimlerini ve manevi değerlerini esas alır. İnsanın tasıyla kendine gelen verileri değerlendirir. Nesneler
ve olaylar arasında ilişki kurup daha önceden elde
iç yaşamını ve toplumsal yaşamını düzenleyen kuralları etmiş olduğu birikimleri de kullanarak yeni gerçeklik-
içerir. lere ulaşabilir. Bilim de bu gerçekliklerden bir tanesi-
dir. Yani bilim aklın bir meyvesidir.
Teknik Bilgi: Teknik, doğadaki nesneleri bir amaca
yönelik olarak araç hâline getirmektir. Teknik bilginin Ɖ Kur’an-ı Kerim’e göre insanı insan yapan, onun her
amacı insan hayatını kolaylaştırmaktır. türlü hareketlerine anlam kazandıran, ilahî emirler
karşısında insanın yükümlülük ve sorumluluk altına
Bilimsel Bilgi: Evreni, toplumu ve insanı araştırma girmesini sağlayan akıldır. Kur’an-ı Kerim’de birçok
konusu yapan, bu araştırma konuları üzerinde gözleme, ayette akıl kelimesi geçmektedir. Bu ayetlerde genel-
deneye ve akla dayanarak yöntemli bir şekilde elde edi- likle “akletmenin” yani aklı kullanarak doğru düşün-
menin önemi üzerinde durulmuştur. Kur’an termino-
len düzenli bilgidir. lojisinde akıl, “bilgi edinmeye yarayan bir güç” ve “bu
Felsefi Bilgi: Felsefi bilgi insanın, evrenin niteliği ve güç ile elde edilen bilgi” şeklinde tarif edilmiştir.
yapısı hakkında gözlemlerine dayanarak düşünmesi Ɖ İslam dini problemlerin çözümünde aklın kullanıl-
sonucu ortaya çıkmıştır. Düşünmek esastır. masını öğütler. Evrensel bir din olan İslam, koyduğu
evrensel kurallar çerçevesinde, insanların akıllarını
Sanat Bilgisi: Akla değil, duyguya, coşkuya ve sezgiye kullanarak her dönemde ortaya çıkabilecek sorunlara
dayanır. Özneldir, yaratıcılığa dayanır. Ürünleri somuttur. çözümler üretebileceğini belirtir.