Page 13 - 10. SINIF TARİH ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI
P. 13
6. ÜNİTE: SULTAN VE OSMANLI MERKEz TEŞKİLATI PARAGRAF TESTİ 1
1 Cihan hâkimiyetinin ve gücün sembolü kabul edilen 3 Osmanlı Devleti’nde kardeş katlini, dönemin şartları içe-
Topkapı Sarayı, 1465-1478 yılları arasında Fatih Sultan risinde değerlendirmek gerekir. Kardeş katli meselesi
Mehmet tarafından bugün Sarayburnu denilen mevkide bütün Türk tarihinin sorunudur. Bu meselenin temelinde
yaptırılmıştır. Fatih, gerek İstanbul’u dünyanın siyasi ve de belirli bir veraset sistemin olmayışı ve veliahtlık kuru-
ekonomi merkezi durumuna getirme gerekse Türk dev- munun oluşturulmayışı yatar. Bu durum Türk tarihindeki
let kültüründe var olan sosyal devlet anlayışını yansıtma devlet başkanlığı geleneğiyle yakından ilgilidir. Kardeş
düşüncesiyle İstanbul’da büyük bir imar ve kalkındırma katlinin ortadan kaldırılması için veraset sisteminin oluş-
projesi başlatmıştır. Bu projenin önemli bir adımı da şehir turulması gereklidir. Ancak Osmanlı Devleti’nde veraset
kültürünün oluşumu ve gelişiminde örnek bir model olan sistemi, uzun süre oluşturulamadı. Nihayet XVII. yüzyı-
Topkapı Sarayı’dır. lın başlarından itibaren ekberiyyet, yani hanedanın en
Bu metinde “Topkapı Sarayı” ile ilgili aşağıdakilerden büyüğünün tahta geçmesi sağlandı. Ancak şehzadelerin
hangisine değinilmemiştir? sarayda “şimşirlik” adı verilen dairede hapis tutulması
GİRİŞ YAYINLARI
olumsuz sonuçları da beraberinde getirdi. Hapis hayatı
A) Adının nereden geldiğine yaşayarak yetişen şehzadeler, hayatı ve devlet idaresini
B) Neyi temsil ettiğine tanımadan padişah oldu.
C) Hangi anlayışı yansıttığına Bu metinde aşağıdakilerden hangisine değinilme-
D) Ne zaman yaptırıldığına miştir?
E) Nerede yaptırıldığına A) Tarihî olayların kendi döneminin şartlarına göre de-
ğerlendirilmesi gerektiğine
B) Kardeş katli uygulamasının ne zaman değiştiğine
C) Kafes usulünün getirdiği olumsuzluklara
D) Şehzadelerin daha güçlü olarak tahta çıktığına
E) Kardeş katli uygulamasının ortaya çıkmasının nede-
nine
2 Aşağıda Divân-ı Hümâyun üyeleriyle ilgili bilgi verilmiştir.
Vezîriâzam; siyasi ve askerî konularda geniş yetkilere
sahipti. Padişahın mutlak vekiliydi ve padişahın mührünü
taşırdı. Vezirler; sayıları dönem dönem değişen vezirler
devlet işlerinde vezîriâzama yardımcı olurdu. Kazasker-
ler; Anadolu ve Rumeli kazaskerleri Osmanlı yargı ve
eğitim teşkilatı ile taşra idaresinden sorumluydu. Defter-
darlar; Anadolu ve Rumeli defterdarları Osmanlı maliye-
sinden sorumluydu. Nişancı; padişahın tuğrasını çeker,
tımar ve zeametlerin kayıtlarını tutar, devletin iç ve dış
yazışmalarını yapardı. Yeniçeri ağası; sadece vezir rüt- 4 (I) Enderun, Farsça “iç” anlamına gelir. (II) II. Murat tara-
besi alan Yeniçeri Ağası askerin başı olarak toplantılara fından devlet adamı yetiştirmek için ilk defa Edirne Sara-
katılırdı. Kaptanıderya; XVI. yüzyıldan itibaren donanma yı’nda kuruldu. (III) Fatih tarafından Topkapı Sarayı’nda
komutanı olarak Divan’a katılmıştır. da uygulandı. (IV) En seçkin devşirme çocukları burada
eğitilirdi. (V) Osmanlı devlet sisteminin üst düzey yöne-
Buna göre parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden ticilerinin yetiştirildiği bir okul niteliğindeki Enderun Mek-
hangisi kullanılmıştır? tebi bu bölümde yer alırdı. (VI) Harem, Arapça “yasak”
A) Öyküleme anlamına gelir. (VII) Padişahın özel hayatını sürdürdüğü
B) Betimleme bölümdür.
C) Açıklama Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci
D) Tartışma paragraf numaralı cümlelerden hangisiyle başlar?
E) Örnekleme A) II B) III C) IV D) V E) VI
Giriş Yayınları / 10. Sınıf Tarih 39
