Page 8 - 10. SINIF TARİH ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

3. ÜNİTE: DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER PARAGRAF TESTİ 2

1 Yaptıkları hizmet karşılığında devlet görevlilerine ve 3 Osmanlı Devleti’nde idari sisteme bağlı olarak bugünkü
savaşlarda yararlılık gösteren askerlere tahsis edi- manada hem askerlik hizmeti yapanlar hem de memur
len gelir kaynaklarına dirlik adı verilir. Has, yıllık geliri statüsünde bulunanlar askerî sınıfı oluştururdu. Bu sınıfa
100.000 akçeden fazla olan dirliklerdir. Padişah ve üst mensup beylerbeyi, sancakbeyi, Tımarlı sipahi gibi kişiler
derecede görev alan devlet adamlarına verilmektedir. vergi vermez ve yaptıkları askerlik hizmetleri karşılığı bir
Has sahipleri, dirliğinin her 5.000 akçesi için sefere bir yerin veya köyün vergisini toplama yetkisine sahip olurdu.
cebelü (atlı asker) göndermekle mükelleftir. Zeamet, Vergi veren şehir, kasaba ve köy ahalisi ile konargöçer-
yıllık geliri 20.000 ile 100.000 akçe arasında olan dir- lere ise “reaya” denirdi.
liklerdir. Zeametler genellikle orta dereceli subaşı, kadı Bu metinde aşağıdakilerden hangisine değinilme-
gibi devlet memurlarına verilirdi. Zeamet sahipleri dirli- miştir?
ğinin her 5.000 akçesi için sefere bir cebelü gönderirdi.
Tımar, yıllık geliri 20.000 akçeye kadar olan dirliklerdir. A) Reayanın kimlere denildiğine
GİRİŞ YAYINLARI
Savaşlarda yararlılık gösteren askerlere verilirdi. Tımar B) Osmanlı sosyal yapısının hangi sınıflardan oluştuğu-
sahibine Tımarlı Sipahi denirdi. Gelirin ilk 3.000 akçesine na
kılıç denir ve kılıç hakkı Tımarlı Sipahi’ye aittir. Bunun C) Beylerbeyi, sancakbeyi, tımarlı sipahi gibi kişilerin
dışındaki her 3.000 akçesi için Tımarlı Sipahi bir cebelü Osmanlı’da hangi sosyal sınıfta yer aldığına
yetiştirmek zorundadır.
D) Memur statüsünün hangi isimle anıldığına
Bu metinde yazar, düşünceyi geliştirme yollarından E) Osmanlı’daki adalet anlayışına
hangilerine başvurmuştur?

A) Tanımlama-Benzetme
B) Sayısal verilerden yararlanma -Tanık gösterme
C) Örneklendirme-Tanımlama
D) Tanık gösterme-Karşılaştırma
E) Sayısal verilerden yararlanma- Tanımlama

2 Osmanlı Devleti’nde, tımar sisteminin uygulandığı eyalet-
lerde yapılan sayımlara “tahrir” adı verilir. Tahrir yapma-
nın esas amacı, eyaletlerdeki nüfus ve gelir kaynaklarını
tespit etmek ve bunları devlet görevlilerine, şahıslara 4 (I) Tımarlı sipahi ürün olarak ödemesi gereken vergiyi
ve vakıflara hizmetleri karşılığında; maaş, mülk ve gelir nakit olarak alamaz veya ürünü daha uzak pazarlara
olarak dağıtmaktır. Gelirlerin bu yolla dağıtımı Osmanlı- götürmesini köylüden isteyemezdi. (II) Sipahi ile köylünün
lara, merkezî hazineden ödeme yapmaksızın ordu bes- hak ve görevleri kanunnamelerle tespit edilerek arala-
lemesini, topluma her türlü sosyal hizmet götürmesini rındaki ilişkiler denetim altında tutulmuştur. (III) Sistemin
kolaylaştırmıştır. XV. yüzyılın ilk dönemlerinde başlayan denetlemesi kadının yetkisine verilmiştir. (IV) Köylünün
tahrirler, 20 ile 30 yıllık aralarla XVII. yüzyılın başlarına sipahiden gelebilecek bir haksızlığa karşı direnme hatta
kadar devam etmiştir. kuvvetle karşı koyma hakkı meşru kabul edilmiştir. (V)
Sipahiler, üretimin yükselmesi için gerektiğinde köylüye
Bu metinde “tahrir” ile ilgili aşağıdakilerden hangi- tohumluk zahire ya da nakit yardımında bulunmuş ve tüm
sine değinilmemiştir?
toprakların ekilmesine dikkat etmişlerdir.
A) Amacına
Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinden
B) Kimler tarafından uygulandığına sonra “Bu durum Tımarlı sipahilerin, toprak ve köylü üze-
C) Ne demek olduğuna rindeki yetkilerinin hukuk çerçevesine alınmasını zorunlu
D) Ne zamana kadar devam ettiğine kılmıştır.” cümlesi getirilmelidir?
E) Nerelerde uygulandığına A) I B) II C) III D) IV E) V

Giriş Yayınları / 10. Sınıf Tarih 23