Page 9 - 10. SINIF TARİH ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

4. ÜNİTE: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ PARAGRAF TESTİ 1

1 Tasavvuf; genel anlamda kalbin kötülüklerden arındırılıp 3 Mevlânâ Celâleddîn-î Rumî; öğretisinde insanlara iyiliği,
yaratılanlara karşı güzel davranılması, insanın dünyalık alçak gönüllüğü, cömertliği, merhametli ve doğru olmayı
menfaatlerden ve nefsinden uzaklaşarak Allah’ın var- öğütlemiştir. Her türlü sevgisizliğe, kötülüğe, bağnazlığa
lığı ile yetinmesidir. İslam düşünce tarihinin Moğol ege- karşı İslami ve insani ilkeleri şiir ve musiki içinde birleşti-
menliği döneminde (1220- 1330) İslam’ın bâtıni (içsel) rip dile getiren Mevlânâ, etkisini yüzyıllarca sürdürmüştür.
yorumu olan tasavvuf, ön plana çıkmıştır. İslam medeni- Mevlânâ’ya göre insan, kendi kendini eğiterek hayvani
yetinde din bilgisi ve Allah’a erişme inancı iki kolda yürü- ve şeytani yönlerinden sıyrılır. Kişide, çevrenin etkisine
müştür. Birinci kol tefsir ve hadis ilmî ile yetinmiş olanlar ve eğitimin gücüne inanan Mevlânâ: “İnsanın eğitimi ile
(medrese ulemâsı), ikincisi ise vahdet-i vücûd (varlığın yabani at rahvan olur.” sözüyle eğitimle hayvanların bile
birliği) görüşüyle aşk-cezbe yolunu seçenlerdir. Mevlânâ yeteneklerinin geliştirilebileceğini belirtir.
Celâleddîn gibi birçok âlim, medreselerde otorite düze- Bu parçada kullanılan düşünceyi geliştirme yolu aşa-
yine eriştikten sonra aşk ve cezbe yolunu seçmiştir.
ğıdakilerden hangisidir?
GİRİŞ YAYINLARI
Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi A) Benzetme
kullanılmıştır?
B) Karşılaştırma
A) Açıklama
C) Örnekleme
B) Benzetme D) Tanımlama
C) Betimleme E) Tanık gösterme
D) Öyküleme
E) Tartışma

4
2 Ahmet Yesevî öğretisinin özü, ahlaki hürriyettir. Ahlaki
hürriyete, “Hakkı bilmek için ilk önce kendini bilmek” ve I� Ona göre insan her yerde aynı değeri taşıyan yüce
“Ölmeden önce ölmek” anlayışıyla ulaşılır. Ahmet Yesevî, bir varlıktır.
bunu kâmil insan öğretisiyle sistemleştirir. Bu öğretinin II� Onun tarif ettiği insan Hz. Peygamber’in şahsında
temeli hikmet, sohbet ve ahlak esaslarına dayanır. Bu üç temsil edilen insan-ı kâmildir.
esas insanı, nefsin esaretinden ve kendine yabancılaş- III� Sevgi temeli üzerine kurulu düşünce dünyasında
maktan kurtararak ahlaki olgunluğa kavuşturur. Yesevî: Yunus, insanı sevme noktasında kalmayıp Allah sev-
‘’Herhangi bir siyasi ve sosyal hizmet; ahlaki prensiplere, gisine uzanır.
insanı sevmeye, adalete, doğruluğa ve eşitliğe dayanma-
lıdır.” der. IV� Yunus Emre; ırk, din ve dil ayrımı yapmadan tüm
insanlığa yönelik öğretiler geliştirmiştir.
Bu parçada kullanılan düşünceyi geliştirme yolu aşa- V� Yunus, öğretilerinde bütün insanlığı ilahi aşka, kar-
ğıdakilerden hangisidir?
deşliğe, merhamet ve şefkate davet etmiş; insan
A) Sayısal verilerden yararlanma olmanın, kendini bilmenin, Allah’a ulaşmanın şartlarını

B) Örnekleme ve yollarını anlatmıştır.
C) Karşılaştırma Metin düşünce akışına göre düzenlendiğinde numa-
D) Tanık gösterme ralanmış cümlelerden hangisi en başta yer almalıdır?
E) Benzetme A) I B) II C) III D) IV E) V

Giriş Yayınları / 10. Sınıf Tarih 27