Page 18 - 10. SINIF FİZİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 2. ünİte: BaSInÇ ve kalDIrma kUvvetİ

5 Açık hava basıncını ölçen alete barometre denir. Baro- 7
metreyi bulan kişi İtalyan bilim insanı Evangelista Torri- I� Bu deneyde olduğu gibi günlük hayatta kullanılan ve
celli’dir (İvengelista Toriçelli) (1608-1647). Deniz seviye- camlara tutturulan vantuzların çalışma şekli de van-
o
sinde ve 0 C sıcaklıkta 1 m yüksekliğindeki cıva dolu bir tuz içindeki iç ve dış basıncın farklı olması ilkesine
cam tüp, ters çevrilip yine içi cıva dolu bir kaba daldırıldı- dayanır.
ğında tüp içerisindeki cıva seviyesi bir miktar düştükten
sonra dengeye gelir. Kaptaki cıvanın üst yüzeyi ile cam II� Atlar, küreyi zıt yönlerde çekerek ayırmaya çalışmış
tüpteki cıvanın üst yüzeyi arasındaki fark 76 cm olarak ancak başarılı olamamıştır.
ölçülür. Açık havanın kaptaki cıvanın üst yüzeyine uygu- III� Yarım küreler birleştirilip musluktan vakum pompası
ladığı basınç (P ) 76 cm yüksekliğindeki cıva sütununun yardımı ile hava vakumlanmış ve musluk kapatılmıştır.
0
uyguladığı basınca eşittir. IV� Çünkü kürenin içerisinden hava çekildiği için iç
Bu parça dil ve anlatım yönünden değerlendirildi- kısımda basınç azalmış, açık hava basıncı içerideki
ğinde aşağıdakilerin hangisi söylenemez? basınçtan büyük olduğu için birleştirilen yarım küre-
lerin ayrılmasına engel olmuştur.
A) Yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıkları yay ayraç
içinde verilmiştir. V� Atmosfer basıncının etkisini göstermek için yapılan
B) Yalın bir dille anlatım sağlanmıştır. Magdeburg (Magdebur) yarım küreleri deneyinde iki
yarım küreden birine metal musluk takılmıştır.
C) Terimsel ifadelerle konuya bilimsellik katılmıştır.
Numaralandırılmış cümlelerden anlamlı ve kurallı bir
D) Konu açıklayıcı bir anlatımla ele alınmıştır. paragraf oluşturulduğunda baştan ikinci cümle aşa-
E) Tanımlama yapılarak konuya giriş yapılmıştır. ğıdakilerden hangisi olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V

6 (I) Barometredeki cıvanın borudan akmadan belirli bir
yükseklikte kalması kılcallık olayıyla ilgili değildir. (II) Tüp
içerisindeki cıvanın dökülmesine engel olan etki açık 8 Atmosferi oluşturan gazlar iki ayrı etki ile dengede kalır.
hava basıncıdır. (III) Kılcallık etkisiyle sıvının borularda Birincisi Güneş’ten aldıkları ısı enerjisiyle gaz mole-
yükselmesi borunun yarıçapına ve cinsine bağlıyken küllerinin hareketlilikleri artar ve gazlar yer yüzeyinden
barometredeki sıvı yüksekliği borunun cinsine, yarıça- dağılma eğilimi gösterir. İkincisi ise Dünya’nın gaz mole-
pına, duruşuna ve şekline bağlı değildir. (IV) Kılcal boru- küllerine uyguladığı yer çekimi kuvvetidir. Atmosferdeki
nun ucunun açık olması kılcallık olayını etkilemezken gazların yoğunluğu yeryüzünden yukarı çıkıldıkça azalır.
barometrelerde borunun ucu kapalı olmalıdır. (V) Çünkü Yapılan çalışmalar, atmosferi oluşturan gazların yakla-
boru içerisindeki sıvı yüzeyine açık hava basıncı etki şık %50’sinin yeryüzünden 6,4 km, %90’ının da 32 km
etmemelidir. yüksekliğe kadar olan tabakalarda bulunduğunu ortaya
koymuştur.
Parçanın anlam bütünlüğü dikkate alındığında numa-
ralandırılmış yerlerin hangisinden önce “İnce borular- Bu metinde aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisi
daki sıvıların kendiliğinden yükselmesine veya alçalma- kullanılmıştır?
sına kılcallık olayı denir.” cümlesinin getirilmesi uygun A) Tartışma B) Öyküleme
olur? C) Betimleme D) Açıklama

A) I B) II C) III D) IV E) V E) Tanık gösterme

18 markaj yayınları / 10. Sınıf Fizik
MARKAJ YAYINLARI