Page 22 - 10. SINIF FİZİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TEST 4 2. ÜNTE: BASINÇ VE KALDIRMA KUVVET

5 Damarlarda akan kan, dolaşım sırasında b�r basınç oluş- 7 Tonlarca kütleye sah�p gem�ler�n den�zde �lerlemes� ve
turur. Bu basınç kısaca tans�yon olarak �fade ed�l�r. Kalp, suya batırıldıktan sonra serbest bırakılan plast�k topun
kanı damarlara ş�ddetle pompalarsa tans�yon yüksel�r, tekrar yüzeye çıkması g�b� olaylar sıvıların, c�s�mler�n
zayıf b�ç�mde pompalarsa tans�yon düşer. −−−−−. Tans�- ağırlığına zıt yönde b�r kuvvet uyguladığını göster�r. Sıcak
yon ölçümü k�ş�n�n koluna, �ç�ne hava doldurulup boşal- hava balonlarının uçması g�b� olaylar �se gazların da sıvı-
tılab�len b�r manşon ve manşon �le kol arasına steteskop lar g�b� c�s�mler�n ağırlığına zıt yönde kaldırma kuvvet�
yerleşt�r�lmes�yle yapılır. Manşonun ş�ş�r�lmes�yle kan uyguladığını göster�r.
akışının kes�lmes� sağlandıktan sonra manşon �ç�ndek� Parçada anlatılmak �stenen aşağıdak�ler�n hang�s�-
havanın boşaltılması �le kan akışının devam etmes� ve d�r?
normale dönmes� sırasında tans�yon değerler� ölçülür.
A) Su, kaldırma kuvvet� sayes�nde tonlarca ağırlığındak�
Anlam akışına göre parçada boş bırakılan yere aşa- gem�ler� b�le su yüzey�nde tutab�l�r.
ğıdak�lerden hang�s� get�r�leb�l�r?
B) Sıvı ve gazlar, c�s�mler�n ağırlığının ters� yönde kuv-
A) Atardamarların �ç�ndek� kan basıncına tans�yon den�r vet uygulayab�l�r.
B) Kalp kası kasıldığında atardamarlara kan pompalanır C) Gazlar, c�s�mler� gökyüzünde tutab�lecek kuvvete sa-
C) Her b�r atımda kalp kanı önce pompalar, sonra kanın h�pt�r.
yen�den kalbe dolması �ç�n �st�rahat hal�ne geçer D) C�s�mler, gerek sıvılar gerekse gazlar yardımıyla do-
D) Damarlarda oluşan kan basıncı tans�yon alet� �le öl- ğada kend�ler�ne b�r yer ed�n�rler.
çülür E) C�s�mler�n ağırlığına uygulanacak kuvvet onlara �ş-
E) İler� yaş hastalığı olarak b�l�nen h�pertans�yonun gö- levsell�k kazandırır.
rülme yaşı, dünyada ve Türk�ye’de g�derek düşüyor

6 Bernoull� İkes�’yle açıklanan b�r başka durum da kara
yollarında sıkça rastlanan hareket hâl�ndek� zıt yönlü
araçların yan yana geç�ş� sırasında gözlemlen�r. Hare-
ket hâl�ndek� b�r kamyonun yanından b�r araç geçerken 8 Sıvıların c�s�mlere uyguladığı kaldırma kuvvet�, sıvı �ç�ne
araçların arasındak� havanın hızı artar. Bernoull� İlkes�’ne bırakılan c�s�mlere sıvı tarafından c�sm�n ağırlığına zıt
göre düşük basınç bölges� oluştuğundan araçlar dıştan yönde b�r kuvvet etk� eder. (I) Bu kaldırma kuvvet�n�n
�çe doğru anlık olarak �t�l�r. Yüksek hızla hareket eden varlığını �lk kanıtlayan k�ş� Arch�medes’t�r (Arş�med). (II)
araçlara yaklaşıldığında basınç farkından k�ş�y� araca Bu nedenle akışkanların kaldırma kuvvet�n� açıklayan
doğru �ten b�r kuvvet oluşur. Bu durum hayat� tehl�keye yol �lkeye Arch�medes İlkes� den�r. (III) Arch�medes, bu kuv-
açab�leceğ�nden örneğ�n metro �stasyonlarında güvenl�k vet� deneysel olarak bulmuş fakat kuvvet�n büyüklüğünü
bandının dışında kalınmalı ve yüksek hızla hareket eden veren matemat�ksel model, basınç kavramı açıklandık-
trenlere yaklaşılmamalıdır. tan sonra elde ed�lm�şt�r. (IV) Sonuç olarak Arch�medes
Yasası, “Tamamı veya b�r kısmı durgun akışkana batırı-
Bu parçada düşüncey� gel�şt�rme yollarından hang�- lan c�sme akışkan tarafından uygulanan kaldırma kuv-
ler� kullanılmıştır?
vet�, c�s�m tarafından yer� değ�şt�r�len akışkanın ağırlığına
A) Örneklend�rme − Tanımlama eş�tt�r.” şekl�nde tanımlanır. (V)

B) Örneklend�rme − Benzetme Parçanın anlam bütünlüğü d�kkate alındığında numa-
C) Tanımlama − Tanık gösterme ralandırılmış yerler�n hang�s�ne “Bu kuvvete kaldırma
D) Tanık gösterme − Karşılaştırma kuvvet� den�r.” cümles�n�n get�r�lmes� uygun olur?
E) Karşılaştırma − Örneklend�rme A) I B) II C) III D) IV E) V

MARKAJ YAYINLARI
22 Markaj Yaynlar / 10. Snf Fizik