Page 10 - AYT HIZLI EDEBİYAT ENFES KONU ANLATIMI

14 GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT
ŞİİRDE Şiirdeki gerçek- MANZUME VE Yasanmış ya da
GERÇEKLİK lik, günlük hayat- ŞİİR yaşanabilecek
taki gerçeklikten farklıdır. Çünkü olayların şiir biçiminde anlatıldığı
şair sözcükleri çoğunlukla gündelik metinlere “manzume” denir. Manzume-
dildeki anlamlarından farklı biçim- lerde bir olay anlatıldığında öyküye özgü
de kullanır. Sanatlar ve imgelerle kişi, olay, yer, zaman unsurları bulunur.
Çünkü manzumelerde bir olay örgüsü
kendine özgü bir dünya kurar. Ger- vardır. Şiir ise zengin sembollerle, ritimli
çek bir olayı bile ele alsa onu farklı sözlerle, seslerin uyumlu kullanımıyla
bir gerçeklik ile şiirleştirir. Örneğin; ortaya çıkan hece ve durak bakımın-
aşağıdaki dizelerde nesnel gerçek- dan denk ve kendi başına bir bütün olan
lik değiştirilmiş, imgeler ve kişileştir- edebi anlatım biçimidir. Manzumede tek
melerle bir ağaç şiirsel bir gerçeklik anlam bulunurken şiir çok anlamlıdır.
içinde anlatılmıştır. Manzumelerde okura bir şey anlatma
kaygısı güdülürken şiirde amaç okurda
estetik duygusu uyandırmaktır.
Tanıdığım bir ağaç var
Etlik bağlarına yakın ŞİİRDE DİL VE Şiirin kendine
Saadetin adını bile duymamış ANLATIM özgü bir dili ve
Tanrının işine bakın anlatımı vardır. Şiirde geçen
Melih Cevdet Anday sözcükler çoğu kez anlamlarının
dışında kullanılır. Anlatımda, “yazın-
sal yaratılarda yansıtılmak isteneni
ŞİİRDE Şiirde gelenek daha canlı, etkili, görünür kılmak
GELENEK denildiğinde ge- amacıyla zihinde canlandırılmaya
nel olarak şiirin üretilme sürecin- çalışılan görüntü” anlamına gelen
de şairi yönlendiren ilke ve kurallar imgeler kullanılır. Şiir dilinde imge-
bütünü, şairin benimsediği, bağlı lerin yanı sıra söz sanatlarının da
önemli bir yeri vardır. Söz sanatları
kaldığı zevk ve anlayış anlamı öne şiirin anlamını güçlendirir.
çıkar. Örneğin; halk şiiri geleneği
denildiğinde halkın diliyle ve hece
ölçüsüyle yazılan, dörtlüklerden olu- ŞİİR VE Sanatçının dünya
şan şiirler akla gelir. Divan şiir ge- ZİHNİYET görüşü, kişiliği,
leneği denildiğinde ise aruz ölçüsü, duygu ve düşünce evreni toplu-
beyit, mazmunlar gibi kavramlar zih- mun zihniyetinden bağımsız olamaz.
nimizde uyanır. Sanatçı, içinde yaşadığı toplumun o
dönemdeki zihniyetini taşır; yarattığı
esere de bu zihniyeti yansıtır. Bir şiir-
de dönemin zihniyeti ile ilgili ögeleri;
Hâsılım yok ser-i kûyunda belâdan gayrı şiirin içeriğini oluşturan düşünce, duy-
Garazım yok reh-i aşkında fenâdan gayrı gu ve hayallerde bulabileceğimiz gibi,
Fuzulî dil ve anlatım özelliklerinde ya da şiirin
Yukarıdaki dizeler hem işlenen konu yapısında da bulabiliriz. Örneğin; İsla-
hem de biçimsel özellikler bakımından miyet’in etkisindeki Türk edebiyatında
divan şiir geleneğinin güzel bir örneğidir. hakim özellik “İslam inancı ve mede-
niyeti”dir.
EDİTÖR YAYINEVİ