Page 362 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 362
3. Ünite: Orta Çağ Medeniyetleri
• Tabip ve matematikçi el-Harrânî, tabip, kimyacı ve filozof • Optik alanında kaleme aldığı eseri "Kitab al-Manazir" (Gö-
er-Râzî, astronomi âlimi Bettânî, matematik, astronomi, rüşler Kitabı) dünya optik biliminin gelişiminde kritik bir rol
coğrafya, jeoloji, eczacılık gibi sahalardaki bilgisi ve araş- oynamıştır.
tırıcı kişiliğiyle Bîrûnî gibi âlimler, Câhız, İbn Kuteybe ve • Işığın yansıma, kırılma ve yansıma yoluyla nasıl hareket
Müberred gibi edipler de havzada yetişen diğer âlimlerdir. ettiği konusunda detaylı ve sistematik çalışmalar yapmıştır.
• İsfahan ve Bağdat’ta Melikşah’ın yaptırmış olduğu rasat- • Ayrıca İbnü'l-Heysem, geometri, trigonometri ve astronomi
hanelerde, Ömer Hayyam ve İsfizârî gibi bilim adamları alanlarında da önemli çalışmalar yapmıştır.
çalışmıştır. • Optik deneylerinde kullanmak üzere geometrik şekiller ve
• Ömer Hayyam’ın içinde bulunduğu bir heyet, Melikşah gözlem yöntemleri geliştirmiştir.
EDİTÖR YAYINLARI
adına 1 Mart 1079’u başlangıç kabul eden Celâli takvimini •
hazırlamıştır. Astronomi alanında ise gözlemler yapmış, yıldızların hare-
ketlerini ve gezegenlerin konumlarını incelemiştir.
Farabi (870-950) • İbnü'l-Heysem'in çalışmaları, Avrupa Rönesansı dönemin-
• Batı’da Alfarabius, Abunazar gibi isimlerle tanınan Fara- de Batı bilim dünyasına da büyük etki yapmıştır.
bi’nin asıl adı Muhammed’dir. Kazakistan’da bulunan Farab • Özellikle optik alanındaki eserleri, Batı'daki bilim insanla-
şehrinde doğduğu için “el-Farabi” olarak anılmıştır. rının optik anlayışını derinleştirmiş ve geliştirmiş; Galileo
• Farabi, mantık ilmine katkılarından dolayı Aristo’dan sonra Galilei ve Johannes Kepler gibi bilim insanlarına ilham ver-
miştir.
“İkinci Öğretmen” lakabıyla anılmıştır.
• İslam dünyasında siyaset felsefesinden ilk bahseden filozof Bîrûnî (973-1048)
olan Farabi, başta İbn-i Sina ve İbn-i Rüşd olmak üzere • Gökbilim, yıldız hareketleri, güneş ve ayın hareketleri gibi
hemen hemen bütün önemli Müslüman filozofları etkilemiş- konular üzerine detaylı gözlemler ve hesaplamalar yapmış-
tir. tır.
• Farabi felsefede kavramları; tahlilî (analitik) ve terkibî (sen- • Matematik alanında da cebir, trigonometri ve geometri üze-
tetik) olarak ikiye ayırmış ve Leibniz (Laybniz) ile Kant’a bu rine çalışmaları bulunmaktadır.
konuda öncülük etmiştir. • Coğrafya ve jeodezi konularında da önemli eserler üretmiş-
• Farabi, müzikte sesleri notalarken logaritmayı icat etmiştir. tir.
• Musiki alanındaki eserinde ud ve kanun gibi müzik aletle- • Yer küresinin ölçümleri, coğrafi yerlerin belirlenmesi ve ha-
rinden ilk defa bahseden kişi Farabi’dir. rita çizimi gibi konular üzerine çalışmalar yapmıştır.
• Felsefe alanında da eserleri bulunan Bîrûnî, Aristoteles ve
Ibnü'l-Heysem (965-1040) İbn Sina gibi filozoflardan etkilenmiştir.
• Latincedeki adıyla Alhazen olan büyük bir İslam bilim in- • Tıp alanında da çalışmaları bulunan Bîrûnî, bitkisel ilaçlar
sanıdır.
ve sağlık üzerine araştırmalar yapmıştır.
• Kendisi optik, matematik, astronomi ve fizik alanlarında • Bîrûnî, insanlık tarihi ve kültürel farklılıklar üzerine de ça-
önemli katkılarda bulunmuştur.
lışmalar yapmıştır.
• İslam Altın Çağı'nın en önemli bilim insanlarından biri ola- •
rak kabul edilir. Antropoloji ve etnografya alanında Orta Asya halklarının ve
kültürlerinin incelenmesine önem vermiştir.
• İbnü'l-Heysem'in en büyük katkılarından biri optik alanın- •
dadır. Bîrûnî, bilimsel yöntem konusunda da öncü bir figürdür.
• Optiğin temel prensiplerini açıklayan ve gözle ilgili birçok • Gözleme dayalı deneysel çalışmalarıyla tanınan Bîrûnî, bi-
limsel araştırmalarında doğruluğa ve sistematik yaklaşıma
deney gerçekleştiren ilk bilim insanlarından biridir. önem vermiştir.
362 Tarih
