Page 283 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema: Sürdürülebilirlik

Yan Ürünlerin Azaltılması: Gereksiz kimyasal işlemlerin
azaltılması veya mümkünse yapılmamasıdır� Gümüş (Ag) Sabun, kozmetik, gıda ve
nanoparçacık antibakteriyel ürün üretimi
Kataliz: Kimyasal tepkimelerde daha az enerji kullanımı, daha
az atık oluşumu, daha az ham madde kullanımı ve daha fazla Bakır (Cu) ve bakır oksit Dermotoloji, kozmetik, elekt-
ürün dönüşümü sağlayan katalizörlerin kullanılmasıdır� (CuO) nanoparçacıkları ronik ve antibakteriyel ürün
üretimi
Bozunabilir Tasarım: Kimyasal ürünlerin ömrünü tamam- Titanyum dioksit (TiO ) Gıda, ilaç, boya, kozmetik ve
ladıklarında zararsız bozunma ürünlerine dönüşebilmesi ve nanoparçacık 2 UV koruyucu ürün üretimi
çevrede atık olarak kalmamasıdır� Eczacılık, nanogübre, atık su
Çinko oksit (ZnO)
Gerçek Zamanlı Kirlilik Analizi: Kimyasal süreçlerin izlen- nanoparçacık arıtımı ve UV koruyucu ürün
EDİTÖR YAYINLARI
mesini ve kontrolünü sağlayan analitik yöntemlerin geliştiril- üretimi
mesidir� • Nanoparçacıkların çoğu doğal kaynaklıdır ve ortamda her
zaman bulunur� Doğada üretilen nanoparçacıklara sudaki
Kazaların Önlenmesi İçin Daha Güvenli Bir Kimya: Kimya- kolloidler, petrol ve orman yangınlarından çıkan dumanlar,
sal süreçlerin ve kullanılan kimyasal maddelerin kaza potansi- çöl kumu, volkanik patlamalar sonucu oluşan küller örnek
yelini en aza indirecek şekilde seçilmesidir� verilebilir�
• Ağır metal, alaşım ve nanoparçacıklar;
METAL, ALAŞIM VE METAL
› Sucul ekosistemde birleşerek deniz canlılarına zarar
NANOPARÇACIKLARIN ÇEVRESEL ETKILERI verir�
• Yoğunlukları 5 g/cm ten büyük olan metaller ağır metal
3
olarak adlandırılır� Ağır metallere kadmiyum, demir, bakır, › Toprakta birikerek bitkilerde ve toprakta yaşayan
cıva örnek verilebilir� hayvanlarda olumsuz etkilere yol açar�
• Alaşım, iki veya daha fazla metalin karıştırılıp eritildikten › Su ve kara ekosistemlerinin sürdürülebilirliği etkiler ve
sonra soğutulması sonucu elde edilen homojen karışımlar- ekolojik dengeyi bozar� Sürdürülebilirlik için alınacak
tedbirlerle ekolojik ayak izi azaltılabilir�
dır� Metallere farklı özellikler kazandırmak amacı ile gelişti-
rilen bazı alaşımlar aşağıda verilmiştir� • Sürdürülebilirlik, toplumun ve sistemin ana kaynaklarını tü-
ketmeden belirsiz bir geleceğe dek işlevinin sürdürmesidir�
› Bronz: Bakır (Cu) ve Kalay (Sn) metallerinin karışımıdır� • Sürdürülebilir kalkınma, gelecek kuşakların gereksinimleri-
Heykel ve madalya yapımında kullanılır�
ni karşılama yeteneğinden ödün vermeden bugünün gerek-
› Paslanmaz Çelik: Demir (Fe), karbon (C) ve krom (Cr) sinimlerini karşılayan kalkınmadır�
elementlerini içerir� Korozyma karşı yüksek direnç • Ekolojik ayak izi, belirli bir nüfusun üretim ve tüketim faa-
gösterir� liyetleri sonucu doğa üzerinde bıraktığı yükü hesaplamak

› Lehim: Kalay (Sn) ve kurşun (Pb) metallerinden oluşan için geliştirilmiş bir yöntemdir�
bir alaşımdır� Metalleri birleştirmek ve elektriksel • Kimyasal ayak izi, kimyasal bir kirliliğin ekosisteme zarar
iletkenliği sağlamak için kullanılır� vermeyecek noktaya kadar seyretilmesi için gerekli temiz
su hacmidir�
› Pirinç: Bakır (Cu) ve çinko (Zn) metallerinin karışımından
oluşur� Dekoratif eşyalar ve mekanik parçalar için • Sürdürülebilirlik, ekolojik ve kimyasal ayak izi kimya bilimin-
de aşağıdaki yeni bakış açıların oluşmasını sağlamıştır�
kullanılır�
› Kaynakların doğru ve verimli kullanılması
› Duralümin: Alüminyum (Al), bakır (Cu), mangan (Mn) ve
magnezyum (Mg) metallerini içerir� Havacılık ve uzay › Yenilenebilir ve çevreye daha az zarar veren enerji
çalışmalarında kullanılır� kaynaklarının bulunması ve kullanılması
• Metal nanoparçacıklar (metal Np), nanometre boyutundaki › Evsel atıklardan ve bitkilerden biyogaz üretimi
metal parçacıklardır� › Plastak� kâğıt ve metallerin geri dönüşümü yapılarak
• Bazı nanoparçacıkların uygulama alanları aşağıda verill- dışa bağımlılık azaltılmalı ve enerji tasarrufu sağlanmalı
miştir� › Yeşil kimya ilkeleri bilinmeli ve uygulanmalı�

Kimya 283