Page 246 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Ünite: Akışkanlar

• I . durumda içi su dolu bardağın üzerine kâğıt şekildeki gibi › Açık hava basıncını ölçen alete barometre denir .
bırakılıyor . Kağıdın yüzeyine etki eden açık hava basıncı • Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça açık hava basıncı
gösterilmiştir . II . durumda bardak ters çevrildiğinde kağıdın azalır .
düşmeme nedeni kağıdın yüzeyine etki eden açık hava ba-
sıncının bardaktaki sıvının kağıda uyguladığı basınca eşit M
olmasıdır . L

Hava Basıncı Dağ K
Deniz
Ağırlık
Kağıt Kağıt
EDİTÖR YAYINLARI
Ağırlık P > P > P M
K
L
• Cam borudaki cıva yüksekliği cam borunun şekline bağlı
değildir .
Hava Basıncı boş
I . Durum II . Durum

Rüzgâr Oluşumu
Rüzgâr Oluşumu P o P o P o h
• Basınç değişimlerine göre hava molekülleri, durağan hal-
den harekete geçerler . Bir bakıma rüzgâr, havanın yeryüzü- cıva
ne paralel gibi görülen ama aslında böyle olmayan bir hava • Cam borudaki sıvı yüksekliği, kullanılan sıvının özkütlesine
hareketidir . Hava, daima yüksek basınç merkezinden alçak bağlıdır . Sıvının özkütlesi azaldıkça sıvı yüksekliği artar .
basınç merkezine doğru hareket eder . Bu basınç farkı so- boş
nucunda rüzgâr doğar . d > d h < h
Rüzgâr Enerjisi
Rüzgâr Enerjisi cıva su cıva su
• Rüzgar türbinleri, rüzgarın etkisiyle dönen kanatlarıyla ki- cıva su
netik enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürür ve jeneratörler
aracılığıyla elektrik enerjisi üretir . Rüzgar enerjisi, temiz ve • Kılcallık ince borularda sıvının yükselmesi veya alçalması
yenilenebilir bir kaynak olduğu için fosil yakıtlara bağımlılığı
azaltır ve çevreye zararlı emisyonları önler . olayıdır . Toricelli deneyindeki cıvanın boruda yükselmesi
olayı kılcallık ile ilgili değildir . Cıvanın boruda kalmasını
T sağlayan açık hava basıncıdır .
Torricelli Deneyiorricelli Deneyi
• Açık hava basıncının deniz seviyesinde ölçülmesi deneyi- • Barometredeki sıvının yüksekliği borunun çapına, borunun
dir . Cıva dolu bir kap içerisine 1 m uzunluğundaki içi cıva cinsine, duruşuna ve şekline bağlı değildir .
dolu bir cam borunun ağzı kapatılıp ters çevrilerek bırakı- • Kılcallık etkisi ile sıvının boruda yükselmesi ise borunun
lıyor . Daha sonra cam borudaki cıva seviyesinin 76 cm’de çapına ve cinsine bağlıdır .
kaldığı gözlemleniyor . Bu işlem Torricelli tarafından birkaç
defa tekrarlanıyor ve her seferinde cıva yüksekliğinin 76 • Kılcallık etkisi ile suyun yükselmesi veya alçalması olayın-
cm olduğu gözlemleniyor . da kılcal borunun ucunun açık olması engel teşkil etmez .
Barometrelerde ise borunun ucu kapalı olmalıdır . Çünkü boru-
› Bu deneyde açık hava basıncı (P ) 76 cm Hg olarak öl- da yükselecek sıvıya açık hava basıncı etki etmemelidir .
o
çülmüştür .
boş P = 76 cmHg Boşluk
0
P o P o
1 atm = 76 cmHg =
P
o h = 76 cm Hg
5
760 mmHg ≅ 10 Pa

cıva

Torricelli Deneyi (Barometre) Adhezyon > Kohezyon Kohezyon > Adhezyon
246 Fizik