Page 50 - 9. Sınıf Kimya Öğretmenin Ders Notları (Hızlı)

48 ATOM VE PERİYODİK SİSTEM

Örnek
Be, F, ve Mg atomlarını, atom yarıçaplarının büyüklüklerine göre karşılaştırınız.
4 9 12

Çözüm
Atomların öncelikle katman elektron dağılımları yapılmalıdır.
Be: 2 2 Be elementi, 2. periyot 2A grubundadır.
4
(g) EDİTÖR YAYINEVİ
F: 2 7 F elementi, 2. periyot 7A grubundadır.
9
Mg: 2 8 2 Mg elementi, 3. periyot, 2A grubundadır.
12
Aynı periyottaki Be ve F atomlarından daha sağda olan F atomunun yarıçapı daha
küçüktür. Yani yarıçapları Be > F’dir. Aynı gruptaki Be ve Mg atomlarından daha aşağı
olan Mg atomunun yarıçapı daha büyüktür. Yani yarıçapları Mg > Be’dir. Buna göre
atom yarıçapları, Mg > Be > F’dir.

B. IYONLAŞMA ENERJISI

� Gaz hâlindeki nötr bir atomdan elektron uzaklaştırmak için gerekli olan enerjidir.
+
X (g) + Enerji → X + e -
(g)
İyonlaşma enerjisi (İE)

� İyonlaşma enerjisi ısı alan (endotermik) bir olaydır.

� Bir atomun elektron sayısı kadar iyonlaşma enerji değeri olabilir. Örneğin, Li atomunun
3
3 tane iyonlaşma enerji değeri vardır.
� Bir atomun birinci elektronu koparmak için gerekli olan enerjiye birinci iyonlaşma enerjisi
(İE ), ikinci elektronu koparmak için gerekli olan enerjiye (İE ) denir.
2
1
-
+
X (g) + Q → X + e Q = İE 1
1
1
(g)
-
X + + Q → X +2 (g) + e Q = İE 2
2
2
-
X (g) + Q → X +2 (g) + 2e Q = İE + İE 2
3
3
1
� Gaz hâlindeki bir atomdan elektron her koptuğunda elektron başına düşen çekim kuv-
veti artar. Elektron koparmak zorlaşacağı için verilmesi gereken enerji de artar. Bu
sebeple bir atomun iyonlaşma enerjileri arasında İE < İE < İE < ... < İE şeklinde
1
2
n
3
bir ilişki vardır.
� Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe katman sayısı artacağından elektronlar
çekirdekten uzaklaşır ve çekirdek tarafından daha az kuvvetle çekilir. Bu durumda
iyonlaşma enerjisi azalır.