Page 115 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema

EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER ZIT (KARŞIT) ANLAMLI SÖZCÜKLER
• Yazılışları farklı, anlamları aynı olan sözcüklere eş • Anlam bakımından birbirinin zıddı olan, birbiriyle çeli-
anlamlı sözcükler denir� şen sözcüklere zıt anlamlı sözcükler denir�

̛ Örnek: ̛ Örnek:

Ő Konuk → Misafir Ő Çare → Deva Küçük → Büyük Erken → Geç

Ő Duygu → His Ő Beyaz → Ak Yumuşak → Sert Zayıf → Şişman

Ő Anı → Hatıra Ő Ulus → Millet Doğmak → Ölmek Yarar → Zarar
EDİTÖR YAYINLARI
Üzülmek → Sevinmek İyi → Kötü
Ő Sene → Yıl Ő Tedbir → Önlem

Ő Okul → Mektep Ő Kanun → Yasa
{ Not: Sözcüklerin olumsuz hâlleri zıt anlam kapsa-
mında değerlendirilmez� Yani bir sözcüğün olumsuzu
o sözcüğün zıt anlamlısı değildir�
• Bir kelimenin cümlede kazandığı anlama göre eş an-
lamlısı değişebilir� Bu nedenle kelimelerin cümledeki Zıt Anlamlısı: Deli
anlamını iyi tespit etmemiz gerekir� “Akıllı” sözcüğünün
Olumsuz Hâli: Akılsız
̛ Örnek:
Zıt Anlamlısı: Gitmek
Ő Cümle kurarken yargı bildiren sözcüğü sona “Gelmek” sözcüğünün
almaya dikkat ediniz! (“Cümle” sözcüğünün eş Olumsuz Hâli: Gelmemek
anlamlısı “tümce” sözcüğüdür�)
• Sözcüklerin zıt anlamlı olup olmadığına cümlede ka-
Ő Bu olaylar cümle âlemi ilgilendirmekle kalmıyor,
aynı zamanda etkiliyor da� (“Cümle” sözcüğünün zandıkları anlamlara bakılarak karar verilir�
eş anlamlısı “herkes” sözcüğüdür�)
̛ Örnek:

Yukarıdaki cümlelerde geçen “cümle” sözcüğünün Ő Acı bir gülüşle sözlerine devam etti� (Üzüntülü)
anlamı, iki cümlede de farklı olduğu için bu sözcükle-
Ő En tatlı üzümleri ona ayırdım� (Tadı şekerli olan)
rin eş anlamlıları da farklıdır. Birinci cümledeki “cüm-
le” sözcüğü “Sözcük veya sözcüklerden oluşan keli- Bu cümlelerde kullanılan “acı” ve “tatlı” sözcükleri
me dizisi.”, ikinci cümledeki “cümle” sözcüğü “herkes” arasında zıtlık ilgisi yoktur.
anlamındadır.

̛ Örnek:
• Eş anlamlı kelimeler, kalıplaşmış söz öbekleri (ata- » uzun kısa » hızlı yavaş
sözleri ve deyimler) dışında genellikle birbirlerinin ye-
rine kullanılabilir� » soru cevap » yakın uzak

̛ Örnek: » soğuk sıcak » yapay doğal

Ő Bu çocuğun yeteneklerini görmezden gelmeyin! » zengin fakir » ileri geri
Ő Bu çocuğun kabiliyetlerini görmezden gelmeyin! » yüksek alçak » gündüz gece

“Yetenek” ve “kabiliyet” sözcükleri eş anlamlıdır. » korkak cesur » karanlık aydınlık

Türkçe / 1. Tema 115