Page 10 - 11_cografya_ogretmenin

8 DOĞAL SİSTEMLER
c. Sular

ˇ Karada yaşayan canlılar için hayati bir öneme sahip olan su, kendi içinde yaşayan canlılar
için de bir yaşam alanıdır. Canlıların bünyesinde belirli bir miktarda bulunan suyun canlı
bünyesine yeterli düzeyde alınmaması canlıların yaşamsal fonksiyonlarının tehlikeye gir-
mesine neden olabilmektedir.
d. Toprak

ˇ Canlıların yaşam alanlarını belirleyen faktörlerden biri de topraktır. Bitkiler ve hayvanlar
yaşamlarını sürdürebilmek için toprağa ihtiyaç duyar. Toprağın fiziksel ve kimyasal özel-
likleri, bitki ve hayvanların yaşam alanları seçiminde etkili olur. Örneğin, kalkerli topraklar
üzerinde kolaylıkla yaşayan bazı bitkiler kumlu topraklar üzerinde gelişme olanağı bulamaz.
Salyangozlar, kireçli toprakların olduğu alanlarda yoğunluk gösterirken volkanik topraklarda
sayıları azalır.

2. Paleocoğrafya Faktörleri

a. Kıtaların Kayması
ˇ I. Jeolojik Zaman’da Pangea adı verilen tek bir kıta ve bu kıtayı çevreleyen büyük bir ok-
yanus vardı. Magmadaki konveksiyonel hareketlerin etkisiyle bu kıta zamanla parçalanarak
çok sayıda kıtaya bölünmüştür. Bu durum buralarda yaşayan bitki ve hayvanların birbirinden
uzaklaşmasına sebep olmuştur.

b. İklim Deişiklikleri
ˇ Dünyanın jeolojik geçmişi boyunca çok sayıda iklim değişikliği yaşanmıştır. Bu iklim değişik-
likleri bazı türlerin yok olmasına bazı türlerin çevreye adapte olmasına veya göç etmesine
neden olmuştur. Buzul çağlarında buzulların kapladığı alanlar kara hayvanlarının yeryüzüne
yayılış alanlarını etkilemiştir. Su seviyesindeki değişiklikler, okyanuslardaki habitatların ya
tümüyle yok olmasına ya da azalmasına neden olmuştur.

ˇ Bunlar dışında deprem, tsunami ve sel gibi doğal faktörler de biyoçeşitliliğin azalmasına
neden olmaktadır.

NOT
Geçmiş dönemlerden günümüze kadar varlığını koruyabilen bitkilere relikt, geçmiş dönem-
den günümüze kadar gelmiş ve yalnızca belli bir alanda tutunabilmiş bitkilere ise endemik
bitki denir.

3. Biyolojik Faktörler

a. İnsan
ˇ İnsan, gerek sanayi gerekse tarımsal faaliyetlerle çevresini önemli ölçüde değişikliğe uğra-
tır. Bu değişiklikler canlıların yaşam alanlarını olumsuz yönde etkiler. Nüfus artışına bağlı