Page 9 - 11_cografya_ogretmenin

DOĞAL SİSTEMLER 7
NOT
Bitki ve hayvan türleri yaşamlarını devam ettirebilmek için bulundukları ortamın iklim
koşullarına uyum sağlamak zorundadır. Bu uyum durumuna adaptasyon denir.

ˇ Dünya’nın farklı yerlerinde adaptasyonun nasıl gerçekleştiğini gösteren örneklerden bazıları
şunlardır:

Tropikal Yağmur Ormanları
ˇ Tropikal iklim bölgelerinde sürekli yağış ve sı-
caklık buralardaki ağaçların uzun boylu, geniş
yapraklı ve gür ormanlar oluşturmalarına neden
olmuştur. Tropikal ormanların kendine has özel-
likleri buralarda farklı canlı türlerinin yaşamı-
na olanak sağlayan katmanlar oluşturmuştur. En
büyük tropikal yağmur ormanları Amazon Hav-
zası’ndaki Amazon Yağmur Ormanları’dır.

Çöller

ˇ Sıcaklık, ışık ve yağış miktarının bitki ve hay-
van yaşamındaki sınırlayıcı özelliği çöllerde be-
lirgin biçimde görülür. Çöller bu özellikleri ne-
deniyle bitki ve hayvan türleri bakımından fakir
ortamlardır. Çöllerde yaşayan bitki ve hayvan
türleri çöllerin kurak ve sıcak koşullarına uyum
sağlamışlardır. Çöllerde yaşayan birçok hayvan
türü, kendine has davranışsal ve yapısal özellikler göstererek çöllere adapte olmuşlardır.
Dünya üzerindeki en büyük çöller Kuzey Afrika’da Büyük Sahra, Güney Afrika’da Kalahari,
Asya’da Gobi Çölü’dür.

b. Yeryüzü Şekilleri (Yükselti, Bakı, Dağların Uzanışı)
ˇ Yükseltiye bağlı olarak sıcaklığın azalması ve bir noktaya kadar yağışın artması, bitki ve
hayvan türlerinin bir dağ yamacı boyunca çeşitlenmesini sağlamıştır. Yükselti arttıkça bit-
kiler; geniş yapraklı, karışık ve iğne yapraklı ormanlar ile dağ çayırları şeklinde kuşaklar
oluşturur. Bitkiler, yüksek kesimlerde alçak kesimlere göre daha geç çiçek açar ve daha
erken yapraklarını döker. Dağların denize dönük yamaçlarında biyoçeşitlilik iç kesimlere
göre daha fazladır. Genel olarak engebeli bölgeler, yeryüzü şekillerinin düz olduğu böl-
gelere göre daha zengin bitki ve hayvan türlerine sahiptir. Ayrıca dağların güneşe dönük
yamaçlarında ışık isteği fazla olan canlılar, diğer yamaçlarda ışığa daha az ihtiyaç duyan
türler yaşamaktadır.