Page 14 - 11_cografya_ogretmenin

12 DOĞAL SİSTEMLER
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜLERİ

ˇ Doğadaki cansız maddelerin bitkiler tarafından besin maddesine dönüştürüldükten sonra
canlılar arasında dolaşması ve canlılar öldükten sonra ayrıştırıcılar tarafından tekrar can-
sız ortama aktarılmasına madde döngüsü denir. Madde döngüsü kısaca; cansız ortamdaki
maddelerin organik maddelere dönüştükten sonra tekrar cansız ortama dönmesi olayıdır.

1. Besin Zinciri ve Enerji Akışı

ˇ Ekosistemlerdeki biyolojik varlıklar, yaşamlarını sürdürebilmek ve çevreyle ilişki kurabilmek
için enerji harcamak zorundadırlar. Dünyadaki bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için
bu enerjiye ihtiyaç duyar. Canlılar, harcadıkları enerjiyi ya Güneş'ten ya da bitkilerdeki
besin maddelerinden alırlar. Elde edilen enerji bitki hücrelerinde kimyasal maddeler içinde
depolanır. Bu kimyasal bağ enerjisinin bitki üzerinden beslenen otobur canlılardan başla-
mak üzere, kendinden öncekini yemek ve kendinden sonraki tarafından yenilmek suretiyle
kademeli olarak aktarılmasıyla oluşan beslenme ilişkisine beslenme zinciri denir.
Besin Zincirini Oluşturan Unsurlar:

Üreticiler

ˇ Ekosistemdeki bütün canlılar için besin kaynağıdırlar.
ˇ Fotosentez yoluyla inorganik maddeleri organik maddelere dönüştürürler. Örneğin; bitkiler…

Fotosentez Olayı

ˇ Yeşil yapraklı bitkilerin inorganik madde-
ler (su, karbondioksit), ışık enerjisi ve klo-
rofil yardımıyla organik besin üretmelerine
fotosentez denir.

Tüketiciler
ˇ Bitkisel ve hayvansal maddelerle beslenerek yaşamlarını sürdüren canlılardır.
ˇ Beslenme biçimlerine göre; otçullar, etçiller, hem otçul hem etçiller (hepçiller) olmak üzere
üç gruba ayrılırlar.

I. Birincil Tüketiciler
ˇ Yalnızca bitkiler ile beslenirler.

ˇ Enerji kaynağı olarak bitkilerin yapısında biriken organik maddeleri kullanırlar. Örneğin;
tavşan, geyik, at…