Page 7 - 10. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

1. ÜNİTE: YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ PARAGRAF TESTİ 3

1 (I) Tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren Türkler, devlet 3 Türkiye Selçukluları’nın devlet teşkilatının oluşumunda,
kurma idealine sahip olmuştur. (II) Gerek Orta Asya’da diğer Türk devletlerinin izleri görülmekle birlikte, en etkili
gerekse göç edilen bölgelerde köklü devletler kurmaları devlet Büyük Selçuklu Devleti olmuştur. Türk devletlerinin
bu ideallere sahip olduklarını kanıtlamaktadır. (III) Hun, genelinde olduğu gibi Türkiye Selçukluları’nda da tahta
Kök Türk, Uygur, Karahanlı, Gazneli, Selçuklu, Osmanlı kimin geçeceği konusu kesin bir hükme bağlanmadığı
ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti birlikte düşünüldüğünde, için şehzadeler arasında taht kavgaları yaşanmıştır. Tür-
tarihin hemen her döneminde bağımsız bir Türk devle- kiye Selçukluları’nda veliahtlık müessesesi devam etmiş
tinin olduğu görülmektedir. (IV) Türkler, Orta Asya’daki ve sultan, büyük veya küçük ayırt etmeksizin oğullarından
ilk dönemlerinden itibaren boylar birliği şeklinde teşkilat- birini veliaht seçmiştir. Veliahtlık, eski Türk geleneğinde
lanmıştır. (V) Oguşların birleşmesiyle urug yani sülale, olduğu gibi babadan oğula, oğul küçük ise kardeşe geçse
urugların birleşmesiyle de boylar meydana gelmiştir. (VI) de bu durum da taht kavgalarını önlemeye yetmemiştir.
Boyların bir araya gelmesiyle oluşan topluluğa bodun Bu parçada kullanılan düşünceyi geliştirme yolu aşa-
yani millet; milletin oluşturduğu en büyük siyasi teşkilat ğıdakilerden hangisidir?
olan devlete ise il veya el denilmiştir.
A) Tanımlama B) Örnekleme
Bu metinde numaralanmış cümlelerin hangisinden
sonra “Bu teşkilatlanmada, Türk toplumunun en küçük C) Karşılaştırma D) Tanık gösterme
yapısını oguş denilen aile oluşturmuştur.” cümlesinin E) Benzetme
getirilmesi en uygundur?
A) I B) II C) III D) IV E) V

2 Boy, eski Türk devletlerinin oluşumunda en dinamik
yapıdır. Türk boylarının sık sık birleşerek devlet hâline
gelmesi, iç ve dış sebeplerle dağılması ve tekrar tekrar
yeni devletler oluşturması bu dinamik yapıyı kanıtlar nite-
liktedir. Ailelerin ve sülalelerin reisleri tarafından seçilen
beyin, törenin uygulanmasını sağlamak, adaleti gözet-
mek, ekonomik faaliyetleri yürütmek, dayanışmayı sür- 4 Türkiye Selçukluları’nda devletin yönetim merkezi olan
dürmek ve boyu korumak gibi sorumlulukları vardır. Orta ve dergâh veya bargâh olarak da anılan saray, hem
Asya’daki devlet anlayışını Anadolu’da da devam ettiren devletin idare merkezi hem de hükümdarın şahsî ika-
Türkler, Malazgirt Zaferi sonrasında ilk Türk beyliklerini metgâhı olmuştur. Sultanın özel hayatını sürdürdüğü
kurmaya başlamıştır. Türklerin boylar hâlinde konargö- saray bölümüne harem denilmiştir. Saray teşkilatında en
çer olarak yaşamlarını sürdürmeleri, merkezî devletlerin önemli görevliye hâcip denilmiş ve hâciplerin reislerine
kuruluşunu yavaşlatmış ve bu devletlerde çeşitli sıkıntılar de “hâcibü’l-hüccab” denilmiştir. Konya’daki Alâeddin
ortaya çıkartmıştır. Köşkü, Kayseri’de Keykubâdiye Sarayı, Beyşehir’deki
Kubâdâbâd Sarayı, Alanya’daki Alâiye Sarayı Türkiye
Bu metinde aşağıdakilerden hangisine değinilme-
miştir? Selçukluları Dönemi’ne ait önemli saraylardandır.
Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı
A) Boy beyinin sorumluluklarına yoktur?
B) Türklerin merkezi bir devlet kurmada zorlanmalarının
nedenlerine A) Hâcip kime denir?
C) Türklerin teşkilatçı yapısına B) Harem nedir?
D) Türklerin Anadolu’da Türk siyasi birliğini nasıl sağla- C) Hareme kimler girebilir?
dıklarına D) Sarayın diğer adı nedir?
E) Türklerin yaşam biçimine E) Selçukluya ait önemli saraylar hangileridir?

Markaj Yayınları / 10. Sınıf Tarih 7
MARKAJ YAYINLARI