Page 11 - 10. SINIF TARİH BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI - GİRİŞ YAYINLARI

4. ÜNİTE: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ
Osmanlı Devlet İdaresi BECERİ TEMELLİ TEST 2

1 Asıl adı Muhammed Turğay olan Uluğ Bey Timur’un 3 Osmanlı Devleti’nde devlet idaresi içerisinde görev
torunudur ve devlet adamlığından ziyade, bilimsel alan, askerlik hizmetinde bulunanlar ve devletin yönetim
çalışmalarıyla tanınmıştır. Özellikle matematik ve gök birimlerinde görev alanlar, yönetenler (askeriler) olarak
bilimine ilgi gösteren Uluğ Bey, Semerkand Medrese- adlandırılmıştır. Vergiden muaf olan bu kesim yaptıkları
si’ni kurmuş; devrin en büyük rasathanesi olan Semer- hizmetlere göre seyfiye, ilmiye ve kalemiye adı verilen
kand Gözlemevi’ni de yaptırmıştır. Gök bilim katalogla- gruplara ayrılmıştır. Seyfiye sınıfı, asker ve idari görevler
rının en mükemmeli olan “Zîc-i Uluğ Bey”, günümüze üstlenmiş, ilmiye sınıfı eğitim ve yargı işlerinden sorum-
kadar konumsal gök biliminin temel kitabı olarak kul- luyken kalemiye sınıfı ise bürokrasi, diplomasi ve mali
lanılmıştır. Zîc; VIII ve XVI. yüzyıllar arasında İslam işlerden sorumlu olmuşlardır.
gök bilimcilerinin hazırladığı; yıldızların, gök cisimle- Bu yapının;
rinin gerçek ve görünür konumları ile hareketlerinin
çizimine verilen addır. XVII. yüzyılda, İngiltere’de Gre- I. padişahın yetkilerinden taviz verdiği,
GİRİŞ YAYINLARI
enwich Gözlemevi’ni kuran John Flamsteed (Con Filey- II. devlet yönetiminin kolaylaştığı,
mstid) “Britanya Gök Tarihi” adlı eserini hazırlarken, III. toplumda sosyal tabakalaşmanın oluştuğu
Zîc-i Uluğ Bey’den yararlanmıştır. 1836’da yayınlanan
4 ciltlik Ay haritasındaki kraterlerden birine Uluğ Bey durumlarından hangilerine zemin hazırladığı söyle-
ismi verilmiştir. nebilir?

Buna göre Uluğ Bey ile ilgili aşağıdakilerden hangisi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
söylenebilir? D) II ve III E) I, II ve III

A) Çalışmalarıyla çağları aşan bir bilim adamıdır.
B) Dönemin tek gök bilimcisidir.
C) Timur Devleti’nin kurucusudur.
D) Uzay çalışmaları yapan ilk Türk gök bilimcisidir.
E) Gök bilimiyle ilgili hazırladığı Zic-i, Osmanlı medre-
selerinde temel ders olarak okutulmuştur.

2 Osmanlı Devleti sisteminin temeli seyfiye, kalemiye ve 4 XV ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde;
ilmiye sınıflarının birlikteliğine dayanır. Bu birlikteliğe
dayanan yapı içinde görev ve yetkileri kanunnameler ile ◆ Ünlü matematikçi ve gök bilimci Ali Kuşçu Fatih Sultan
ortaya konan umera, ulema ve kalem erbabı merkez ve Mehmet tarafından İstanbul’a davet edilerek Ayasofya
taşra teşkilatının işlemesinde katkı sağlamıştır. Örneğin, Medresesi’ne müderris olarak atanmıştır.
Osmanlı Devleti’nde taşra teşkilatının çekirdeğini, mer- ◆ Fatih ve Kanuni Dönemi’nde medreseler geliştirile-
kezden atanan bir kadı ile güvenlik ve adaletten sorumlu rek hadis araştırmaları için Darülhadis, tıp eğitimi için
bir subaşı oluşturmuştur. Taşra idarecilerinin çoğu mer- Darültıp, Kur’an’ın okunması ve ezberlenmesi için
kez tarafından atanmıştır. Sadaret kethüdası tarafından Darülkurra gibi ihtisas medreseleri kurulmuştur.
tayin listesi yapılmış ve sadrazam tarafından atamalar Buna göre;
gerçekleştirilmiştir.
I. Farklı alanlarda bilimsel çalışmalar yapılmıştır.
Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili;
II. Osmanlı Devleti’nin ilk üniversitesi Ayasofya Medre-
I. merkeziyetçi bir yapıya sahip olduğu, sesi’dir.

II. devlet idaresinde hiyerarşik bir düzen olduğu, III. Türk dünyasının yetiştirdiği bilim insanlarına değer
III. devlet idaresinde keyfi uygulamalara yer verilmediği verilmiştir.
yorumlarından hangileri yapılabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) II ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) Yalnız III E) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Giriş Yayınları / 10. Sınıf Tarih 33