Page 15 - 10. SINIF TARİH BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI - GİRİŞ YAYINLARI

6. ÜNİTE: SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI
BECERİ TEMELLİ TEST 2 Osmanlı Devlet Anlayışı

1
Osmanlı siyasetnamelerinin en eskilerinden biri İdris-i Bitlisi’nin Farsça kaleme aldığı “Kanûn-ı Şâhenşâhî” adlı ese-
rinde: “Padişahlar kendine ve halkına kerim ve cömert olmalıdır. Kendine cömert olmayan sultanlar da halkına karşı
keremsiz olur. Halkın iyi idaresi önemli bir iştir ve zarurettir. Böylece halkın sevgisi kazanılır ve memleket selamet
içinde kalır; sultanın da saltanatı uzun ömürlü olur. Halkın nefretine maruz kalan hükümdarlar ise payidar olamaz.
Halkı gözetmenin en doğru yolu onlardan güçleri oranında vergi alınmasıdır. Halktan aşırı talepte bulunmak ülkenin
harap olmasına, halkın perişanlığına yol açar. Aşırı vergi almakla halkı zayıflatmak, sultanın gücünün azalmasına
sebep olur, bu da devleti zayıflattırır, düşmanı ise güçlendirir. Halk, meyve veren ağaç gibidir, ona ne kadar masraf
yapılsa karşılığı kat kat alınır.

Buna göre Osmanlı’da siyasetname geleneği ile ilgili;
I. Ahlâki ilkelere dayanarak öğüt veren, yol gösteren öğretici manzum eserlerdir.
GİRİŞ YAYINLARI
II. Başta padişah olmak üzere yüksek makamlı devlet idarecilerine nasihat eden bir üslup kullanılmıştır.
III. Siyasetnameler güçlü bir devletin ortaya çıkmasının temel şartı olarak yöneticilerin halka adil davranması gerektiğini
göstermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III E) I ve III

2
Devletin devamlılığında padişah ve tek hanedan yani Osmanoğulları’nın rolü çok büyüktür. Eski Türk devlet gelene-
ğine göre ülke, hanedanın ortak malı kabul edilirdi. Bu anlayışı sürdüren Osmanlılarda da padişah, hanedanın erkek
üyelerinden biri olmalıydı. Tahta geçiş konusunda kesin bir kural olmadığından hanedanın erkek üyeleri arasında taht
mücadelesi yaşanabilirdi. Halkıyla iyi ilişkiler kuran Osmanlı Hanedanı’nı saltanat yılları boyunca değiştirmeyi kimse
istemezdi. Bazı padişahlar tahttan indirilmişse de hanedanın hâkimiyeti hiçbir zaman değişmezdi. Bütün devlet işleri
padişahın kontrolündeydi ve kanunlar mutlaka padişahın emri olarak çıkardı. Çünkü devletin kurucusu, mülkün sahibi
padişahtı. Padişah ölünce yaptığı bütün icraatlar, atamalar geçerliliğini yitirirdi. Öyle ki yeni padişah, beratları yenile-
mezse vezir dâhil hiçbir yöneticinin yetkisi meşru sayılmazdı.

Buna göre;
I. Osmanlılarda devlet düzeni, otoritenin karar birliğine ve saltanatın dokunulmazlık inancına dayalıdır.
II. Ülkenin ve devletin tek sahibi padişahtır prensibinin korunması devletin istikrarını sağlamıştır.

III. Taht değişikliği yaşansa da devletin mutlak hâkimi Osmanlı hanedanıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3 Osmanlı Devleti’nin en önemli şahsiyetlerinden biri olup şeyhülislamlık makamı olmak üzere 60 yıl Osmanlı Devleti’ne
hizmet eden “Ebussuud Efendi” çoğu mektuplardan oluşan “Münşe’at’ında”: “Padişahların affedici olmalarını, sultanların
daire-i adliye sistemine (hukuk içinde kalmaları) İ’layı Kelimetullah idealine (İslamiyet’i yaymak) ve Allah’a karşı yerini ve
sorumluluğunu bilmeleri gerektiğini ifade etmiştir.
Buna göre Münşe’at’ta Osmanlı padişahlarının;
I. güzel ahlak sahibi olması ve adaletten ayrılmaması,
II. hükümdarlığın Allah’ın emaneti olduğunu unutmayarak hoşgörüden ayrılmaması,
III. zulüm ve haksızlık yapmaması ve insaf çizgisinden ayrılmaması
vasıflarından hangilerini taşıması gerektiğinden söz edilmiştir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

52 Giriş Yayınları / 10. Sınıf Tarih