Page 70 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özetli Lezzetli Soru Bankası

70 [ DİVAN ŞİİRİ ]

17
Âşığın görmek için canı-
nı verdiği yüz, cemal, ruy, Sevgilinin âşığa attığı ok-
ları temsil eden kirpiğin
didar, lika olarak adlandı- eş anlamlısı, tir, müje ve
rılmış; ay, güneş, mum ve müjgandır.
çerağa benzetilmiştir.

Âşığın gönlünü bağla-
“Divan edebiyatında görülen, göz-
leri, kirpikleri, kaşları ve saçları birer yan kara bir zincir olan
savaş aleti gibi cana işleyen sevgili saç; zülf, gîsû, kâkül,
ca’d, turra ve mû[y] ile eş
EDİTÖR YAYINEVİ
imajı özellikle İran edebiyatındaki
bu prototipten gelmekle kalmamış, anlamlıdır.
divan şairleri Türk sözünü de aynı
muhteva ile kullanmışlardır.”

Verilen görselden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Divan edebiyatına İran geleneğinden gelen sevgili prototipi Türklerin savaşçılık özellikleriy-
le de özdeşleştirilerek edebiyatımıza yerleşmiştir.
B) Divan edebiyatında sevgili hiçbir zaman gül yüzünü göstermez; o her zaman âşığa cefa
veren, onu yaralayan, canından usandıran roldedir.
C) Divan edebiyatı geleneği ilk olarak İran’da ortaya çıkmış ve diğer kültürlere yayılırken
İran’ın kültürel özelliklerini beraberinde götürmüştür.
D) Divan edebiyatında sevgilinin bazı uzuvları savaş aletine benzetilerek âşığın gönlüyle sa-
vaşan ve her zaman galip gelen bir şekilde anlatılmaktadır.
E) Divan edebiyatında savaş aletlerinin sevgilinin uzuvlarına benzetilmesi geleneği İran ede-
biyatından bize gelerek zamanla özümsenmiştir.

18 Bir sen-ü bir ben-übir mıtrıb-ı pâkize - edâ
İznin olursa eğer bir de Nedîm - i şeydâ
Gayrı yârânı bu günlük edip ey şûh fedâ
Gidelim serv-i revanim yürü Sad âbâdâ
Bu parçanın nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şarkı B) Rubai C) Kaside D) Tuyuğ E) Murabba

Şarkı: Türklerin divan şiirine kazandırdığı; aşk, sevgili, zevk ve Tuyuğ: Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı, düşünsel ve
sefa meclislerini işleyen nazım şeklidir. Halk edebiyatındaki tür- felsefi konularla ilgili olarak yazılan ve tek dörtlükten oluşan na-
künün divan edebiyatındaki karşılığıdır. Bu nazım şeklinin en zım şeklidir. Adadolu sahasındaki ilk tuyuğları Kadı Burhaned-
önemli ve en tanınmış ismi Lale Devri’nde yaşayan Nedim’dir. din ve Seyyid Nesimi yazmıştır. Tuyuğlarda mahlas kullanılmaz.
Rubai: Aruzun kendine özgü kalıplarıyla yazılan ve tek dörtlük- Murabba: Özellikle felsefi konular ve aşk olmak üzere her ko-
ten oluşan nazım şekline rubai denir. Bu nazım şekli Fars edebi- nuda yazılabilen ve aruz vezninin kullanıldığı divan şiiri nazım
yatından edebiyatımıza geçmiştir. şeklidir. Bent adı verilen dörder dizelik birimlerden oluşur.