Page 56 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. TÜRKİYE’NİN YER ŞEKİLLERİ

BÖLÜM

JEOLOJİK ZAMANLAR ² Dağ sıraları genellikle doğu-batı doğrultuludur. Bu
durum ülkemizdeki kuzey-güney yönlü ulaşımın zor-
1. JEOLOJİK ZAMAN laşmasına neden olmuştur.
EDİTÖR YAYINEVİ
² Türkiye’de masif (sert) alanlar bu dönemde oluşmuş- ² Ülkemizin kuzey ve güneyinde dağlar kıyıya paralel,
tur. Bunlar; Yıldız Dağları, Saruhan – Menteşe, Kırşe- batısında ise kıyıya dik uzanır.
hir, Anamur, Alanya, Mardin Eşiği ve Bitlis’tir. TÜRKİYE’NİN YER ŞEKİLLERİNİN

² Zonguldak’taki taş kömürü yatakları bu dönemde BİÇİMLENMESİNDE İÇ KUVVETLER
oluşmuştur.
İç Kuvvetler
2. JEOLOJİK ZAMAN
( İç kuvvetler enerjisini yerin içindeki mantodan alan
² 1. zamanda oluşmuş araziler aşınarak peneplen kuvvettir.
(yontuk düz) görünümü almıştır. ( Orojenez ( Epirojenez ( Volkanizma
(Dağ Olu- (Kıta Olu- Seizma (Dep-
² Bu zamanın sonlarına doğru orojenez (dağ oluşumu) şumu) şumu) ( rem)
hareketleri başlamıştır.

3. JEOLOJİK ZAMAN Dış Kuvvetler
² Alp-Himalaya orojenezi sırasında; Kuzey Anadolu ( Dış kuvvetler enerjisini atmosfer ve Güneş’ten alan
Dağları, Toroslar ve horst-graben oluşmuştur. kuvvetlerdir.
( Rüzgârlar, Buzullar
² Türkiye’deki linyit, petrol, kaya tuzu ve boraks yatak-
( Sular (Akarsular, Yer altı suları, Dalga ve akıntılar,
ları bu dönemde oluşmuştur. Karstlaşma)
² Bu zamanın sonlarında kara ve denizlerin dağılışı
bugünkü görünümüne benzer bir duruma gelmiştir. TÜRKİYE’NİN DAĞLARI

² Egeid karası çökmüştür. Türkiye’nin ana iskeletini doğu-batı doğrultusunda uza-
nan dağlar oluşturur.
² Ege Denizi oluşmuştur.
Orojenik Hareketlerle Oluşan Dağlar
² İstanbul ve Çanakkale boğazları oluşmuştur.
Ülkemizdeki dağların büyük kısmı kıvrım dağlarıdır. Kıv-
² Ria tipi kıyılar ve önemli volkanlar oluşmuştur.
rım dağları genellikle sıradağlar şeklinde uzanır. Ülke-
² Karadeniz bir göl hâlinden deniz hâline gelmiştir. mizde kırılma ve volkanizmayla oluşmuş dağlar da var-
² Sıcaklığın artmasıyla bugünkü iklim şartları oluşmaya dır. Kırılma ile oluşmuş dağlar en fazla Batı Anadolu’da,
başlamıştır. volkanizma sonucunda oluşmuş dağlar da en fazla İç
Anadolu ve Doğu Anadolu’da bulunur.
Kıvrılma Sonucu Oluşan Dağlar
TÜRKİYE’DE YER ŞEKİLLERİNİN ² Yan basınçların etkisi sonucu tabakalar sıkışır ve kıv-

GENEL ÖZELLİKLERİ rılır. Kıvrılma sonucunda yükselen kısımlara antiklinal
alçakta kalan kısımlara ise senklinal adı verilir.
² Ortalama yükseltisi fazla olan bir ülkedir. (1132 m)
Antiklinal
² Bu durumun nedeni; Alp-Himalaya orojenezi sonucu
oluşan genç bir arazi olması ve epirojenik hareket-
lerle toptan yükselmiş olmasıdır. Senklinal
² Ülkemizde yükselti batıdan doğuya doğru artmakta-
dır. En yüksek ve dağlık olan bölge Doğu Anadolu’dur.
² Yer şekillerinin en sade olduğu bölge ise Marmara’dır. Kıvrılma