Page 7 - 2024 KPSS COĞRAFYA KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

BÖLÜM
TÜRKİYE’NİN YER ŞEKİLLERİ 2

YERİN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ

● Yerküre 6371 km çapında olup yer kabuğu, manto ve çekirdek olarak katmanlara ayrılır.
● Yer kabuğunun sabit olmadığı konusundaki ilk görüş, 1620’de İngiliz Sir Francis Bacon tarafından dile getirilmiştir.
● Bir süre sonra unutulan bu görüş daha sonra 1915’te Alman bilim insanı Alfred Wegener tarafından ele alınmış ve kıtaların kay-
ması adıyla bir hipoteze dönüştürülmüştür.

● Levhaların farklı hareket biçimleri çeşitli yer şekillerinin oluşumuna zemin hazırlamıştır. Levhaların oluşum ve hareketlerini açıklayan
teoriye levha tektoniği adı verilmiştir. Levha hareketleri; yakınlaşma, uzaklaşma ve yanal yer değiştirme olmak üzere üçe ayrılır.
DATA YAYINLARI

JEOLOJİK DEVİRLER

• Zonguldak ve çevresinde taş kömürü yatakları oluşmuştur�
• Türkiye’nin eski kara kütleleri (masif alanlar) oluşmuştur�
I. ZAMAN • Başlıca masif alanlar şunlardır:
Paleozoik Bitlis masifi Kırşehir masifi Yıldız Dağları masifi
370 Milyon yıl Anamur masifi Menteşe masifi Mardin masifi
Daday - Devrekani masifi Saruhan masifi Zonguldak masifi
Ardahan masifi Tokat masifi Biga masifi
• Dinozorların görüldüğü dönemdir� İlk memeli hayvanlar ve kuşlar ile ilk iğne yapraklı ağaçlar
II. ZAMAN bu dönemde ortaya çıktı�
Mezozoik • Ülkemizin bulunduğu alan Tetis Denizi’nin suları altındadır�
170 Milyon yıl • Büyük ölçüde tortulanma ve birikmeler oluşmuştur�
• Magma yeryüzüne çıkmadan derinlik volkanizmasını (Uludağ) oluşturdu�
• Alp - Himalaya kıvrım dağ sistemi oluşmuştur�
• Volkanik dağlarımız oluşmuştur�
• Akarsu ve vadi sistemleri oluşmuştur� Türkiye’de yer altı
• Ülkemizde linyit, tuz, bor ve petrol yatakları oluşmaya başlamıştır� kaynaklarının çeşit-
Neozoik • Türkiye’de Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslar olmuştur� lilik göstermesinin
(Tersiyer) • Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu fay hatları oluşmuştur� temel nedenlerin-
80 Milyon yıl • Linyit, tuz ve bor yatakları oluşmuştur� den biri de arazi-
nin farklı jeolojik
• Dönemin sonunda Anadolu Yarımadası toptan yükselmeye başla- zamanlarda oluş-
III. ZAMAN Senozoik • Güneyden ve kuzeyden sıkıştırma sonucunda dağlarımız doğu - batı muş olmasıdır�
mıştır�
yönlü uzanmıştır�
Türkiye 3� jeolojik
• Türkiye bugünkü görünümü kazanmıştır�
zamanda oluşan
• Buzul dönemi yaşanmıştır� İlk insan ortaya çıkmıştır� genç bir ülke olduğu
• İstanbul ve Çanakkale boğazları oluşmuştur� için deprem riski
Kuaterner yüksek, sıcak su
2 - 2,5 Milyon • Egeid karasının çökmesi sonucu Ege Denizi oluşmuştur� kaynakları bol ve
yıl • Kıbrıs Anadolu’dan ayrılmış ada hâline gelmiştir� yükseltisi fazla olan
• Ülkemiz toptan yükselmeye uğramıştır� Bugünkü iklim şartları bir ülkedir�
oluşmaya başlamıştır�
• Batı Avrupa ve İskandinav ülkeleri buzulların altında kalmıştır�

Data Yayınları / KPSS Coğrafya 19