Page 11 - 2024 KPSS COĞRAFYA KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI
P. 11

TÜRKİYE’DE MADENCİLİK,                                                         BÖLÜM


          ENERJİ KAYNAKLARI VE SANAYİ                                                                  6




                                           TÜRKİYE’DE MADENCİLİK

             ● Yer kabuğunda çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan, mineral bileşimlerine maden
            denir. Tektonik, volkanik ve metamorfik olaylar kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek maden yataklarını oluş-
            turur.
             ● Maden ocaklarından, toprak ve başka madenlerle karışık olarak çıkartılan maden cevherlerine
            tüvenan cevher denir.
             ● Maden cevheri içindeki saf metal oranına tenör denir. Maden cevherinin yer altındaki
                DATA YAYINLARI
            miktarına ise rezerv denir.




          Türkiye  maden yatakları  ve  çeşidi  açısından  çok  zen-
          gindir� Arazinin çeşitli jeolojik dönemlerde oluşması oro-  1963 yılında enerji ve madencilikle ilgili politikaları oluş-
          jenik hareketler, volkanizma ve metamorfizma maden      turmak, uygulamaları denetlemek ve yönlendirmek
          çeşidinin çok olmasında etkilidir�                      amacıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kurulmuş-
                                                                  tur� Günümüzde de bu bakanlık aynı işlevini sürdürmek-
                                                                  tedir�

          Bütün madenlerimiz henüz yeterince  işletmeye konul-
          mamıştır� Çıkarılan madenlerimiz hem iç piyasaya veril-
          mekte hem de ham madde olarak ihraç edilmektedir�       Madenlerin dışarıya işlenmeden ham olarak satılması
                                                                  o ülkenin sanayileşmediğini gösterir� Genelde gelişmiş
                                                                  ülkeler dışarıdan işlenmemiş madenler alırken az geliş-
                                                                  miş ülkeler dışarıya ham madenler satarlar�
          Cumhuriyet’in ilanından sonra kurulan Maden Tetkik ve
          Arama (MTA) Enstitüsü ve Sümerbank ile birlikte Türki-
          ye’de madencilik sistemli bir şekilde ilerletilmeye başla-
          mıştır�                                                 Bir madenin işletilebilmesi için; rezervinin fazla, tenör
                                                                  oranının yüksek, kullanım alanının geniş, ulaşım koşul-
                                                                  larının iyi, teknoloji ve sermayenin uygun olması gerekir�

          Bu  kuruluş,  arama  çalışmaları  gerçekleştirirken  yine
          Cumhuriyet  Dönemi’nde  kurulan  ETİBANK,  işletme  ve
          pazarlama işlerini yürütmeye başlamıştır�               Madenler iki şekilde işletilebilirler:

                                                                  Yerüstü İşletmeciliği (Açık İşletme Yöntemi): Madenin
                                                                  direkt olarak yeryüzüne çıkarılıp alındığı işletmelerdir�
          1954 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)   Yeraltı İşletmeciliği (Kapalı İşletme Yöntemi): Yer şekille-
          kurularak devlet adına petrol arama, üretim ve arıtma   rinin engebeli ve eğimin fazla olduğu alanlarla uygula-
          görevlerine başlanmıştır�                               nan işletme çeşididir�
                                                                     • Şaft işletmeciliği: Çeşitli büyüklükte kuyuların açı-
                                                                    larak derinlerde yer alan madenlerin çıkarımında
                                                                    uygulanan sistemdir�
          1957 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ)
          kurulmuş ve o zamana kadar ETİBANK tarafından yürü-        • Drift İşletmeciliği: Dağlık ve engebeli alanlarda tünel-
          tülen taş kömürü ve linyit üretim görevi bu kuruluşa dev-  ler ve galeriler açılarak madenlerin çıkarımında
          redilmiştir�                                              uygulanan sistemdir�



                                                                                Data Yayınları / KPSS Coğrafya  123
   6   7   8   9   10   11   12   13   14