Page 103 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 1115
gerilmeleri azaltılır ve kirişiler servis yüklerine karşı
daha dayanıklı hale gelirler. İlave olarak daha küçük
ölü yükler altında daha küçük kesitli birleşim bölgeleri
meydana gelebilir. Deprem bölgelerinde ve diğer
bölgelerde bulunan çok katlı ve gökdelen tipi
yapılarda ön gerilmeli beton uygulamasına geçilmesi
97 hem bu alandaki teknolojilerin gelişmesi ve hem de
ülke ekonomisine katkısı açısından son derece
ÖN VE ART önemlidir.
Avantajlarına rağmen, bir pahalı aksesuarlara
GERİLMELİ BETONLAR ihtiyacın, kapalı denetleme için gereksinim, kalite
kontrolün, fabrikadaki daha yüksek bir ilk yatırımın,
DATA YAYINLARI
ön döküm durumunun ve daha dayanıklı
malzemelerin birim maliyeti daha da yükselteceğini
göz önünde bulundurmalıdır. Modern mühendislikte,
özellikle betonarme alanında daha mukavemetli
malzeme kullanılarak daha mukavemetli yapıların
elde edilmek istenmesi yanında, kesit boyutlarını
küçülterek maliyetin azaltılması da hedeflenmiştir. Bu
hedefe ulaşabilmek için ise betonarmenin ana
malzemeleri olan çelik ve betonun kullanımının
güvenlik sınırları içerisinde azaltılması

gerekmektedir.
Betonarme yapı elemanlarında oluşan çatlaklar
sonucu tarafsız eksenin çekme bölgesi tarafında
kalan kısmındaki bölgenin eğilmeye katılmadığı
düşünülebilir. Kesitte oluşacak ve istenmeyen çekme
gerilmelerin azaltacak veya önleyecek ön basınç
uygulaması ile ilgili düşünceler ortaya çıkmıştır.
Sistemdeki açıklıklar büyüdükçe, açıklığı geçecek
olan betonarme elemanların en kesitleri artmakta, bu
Ön gerilme, bir sisteme karşı koyacağı veya da ölü yükün ve bunun sonucunda yine kesitlerin
taşıyacağı yükü, sistem malzemesinin mukavemeti artmasına neden olmaktadır. Sistem adeta hantal bir
dahilinde dengede tutacak bir karşı kuvvet doğurmak yapı sergilemektedir. Büyük kesitlerde yükseklik
veya dışarıdan sisteme başka kuvvetler artmakta, malzeme sarfiyatı fazla olmakta, düşey
uygulamaktır. Örneğin; bir istinat duvarında ön taşıyıcılara ve temellere gereksiz ve büyük yükler
gerilme kuvveti, istinat duvarı kütlesine yerçekiminin gelmektedir. Kiriş ve kiriş gibi çalışan elemanların
uygulamış olduğu kuvvettir. çekme bölgesindeki betonun mukavemete katkıda
ACI'nin (Amerikan Beton Enstitüsü) kesin bulunmaması, üstelik ölü yükü arttırması ve çekme
açıklamasına göre ön gerilmeli beton uygulanan iç gerilmelerinden dolayı bu bölgedeki betonda
yüklerden ötürü meydana gelen iç gerilmeleri çatlakların oluşması nedeniyle, daha sonra gelecek
arzulanan bir seviyeye ayarlamak için meydana çekme gerilmelerini karşılamak üzere elemanı basınç
getirilmiş olan bir malzemedir. Çekme gerilmeleri gerilmelerine maruz bırakmak düşüncesinden
beton elemanlarda istenmediğinden dolayı ön hareketle "ön gerilmeli beton" kavramı doğmuştur.
gerilmenin amacı elemandaki çekme gerilmeleri için Genellikle kullanıldığı yerler; köprüler, yüksek
yapılan ayrı yerleştirmede (çelik) sıkıştırma yapılar, toprak kaya ankrajları, döşeme panelleri,
gerilmesini (ön gerilmesini) yaratmaktır. Öyle ki kirişler, kazıklar, deniz üstü platformları, kuleler,
çekme gerilmeleri yok edilecek veya azaltılmış demiryolu traversleri, su tankları ve boruları, yer altı
olacaktır. Betondaki çekme gerilmelerinin azalması yapıları, sualtı yapıları gibi özel yapılar ve zemin
veya çıkması, elemanlarda servis yükü sayesinde, ankrajlarında kullanılmaktadır. Malzeme kullanımının
daha az çatlak veya serbest çatlak meydana ekonomik olmasının yanında, nitelikli özel işçilik,
getirecektir. Bu özellikle korozif atmosferde ön yetişmiş ve tecrübeli eleman gerektiğinden yaygın
gerilmeli beton, betonarme betonuna göre kullanım alanı bulamamıştır denilebilir.
avantajlarından biridir. Ön gerilmeli betonun başka
avantajları da vardır. Öncelikle kiriş birleşim yerleri
yüklere maruz kaldığı için diyagonal çekme