Page 63 - 8-sinif-vip-tum-dersler-konu-anlatimli-22

SAL
SALTANATIN KALDIRILMASI - ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞUTANATIN KALDIRILMASI - ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞU 4. ÜNİTE 511
SALTANATIN KALDIRILMASI ANKARA’NIN BAŞKENT OLMASI
• Büyük Taarruz sonucu Anadolu’da Yunan işgali sona • Saltanatın kaldırılmasından sonra, yeni Türkiye’nin
ermiş, Itilaf Devletleri ile 11 Ekim 1922’de Mudanya başkentinin neresi olacağı problemi ortaya çıktı.
Ateşkes Anlaşması imzalanmıştı. • Istanbul’un başkent yapılmasını isteyenler mevcuttu.
• Böylece ülkenin tek siyasi gücü fiilen TBMM Hükûmeti • Millî Mücadele yıllarında Istanbul hükûmetlerinin ser-
olmuştu. giledikleri tutumlar ve bunun yanı sıra TBMM’nin An-
• Itilaf Devletleri, Isviçre’nin Lozan kentinde toplanacak kara’da olması, yeni devletin merkezi olarak da Anka-
olan barış konferansına TBMM’nin yanı sıra Istanbul ra’nın tercih edilme seçeneğini güçlendirmişti.
Hükûmetini de davet ettiler. • Istanbul’un dönemin askerî koşullarında savunulması
• Istanbul Hükûmeti de Ankara’ya barış konferansına zordu. Ankara ise bu bakımdan daha güvenli bir ko-

birlikte katılmayı teklif etti. numdaydı.
• Bu teklife karşı Atatürk derhâl şu cevabı gönderdi: • Bunun yanında Millî Mücadele sonrası imparatorluk-
“Barış konferansında Türkiye Devleti yalnız ve ancak tan millî bir devlet yapısına geçildiği için Millî Mücade-
TBMM Hükûmeti tarafından temsil olunur.” le’nin merkezi Ankara’nın başkent olması, yeni bir dö-
• Bu durum TBMM Hükûmeti'ni ülkedeki siyasi ikilik so- nemin başlamasının da bir sembolü hâline gelecekti.
rununu çözme yönünde harekete geçmeye zorladı. • Başkentin ülkenin orta kısımlarında bulunması güven-
• Ülkenin tek siyasi otoritesi olan TBMM Hükûmeti’nin lik açısından daha uygundu.
bu fiilî durumunu resmî hâle getirmek için TBMM üye- • Ankara’nın jeopolitik, stratejik ve coğrafi konumu, An-
leri tarafından bir kanun teklifi hazırlandı. kara ve çevre halkının Millî Mücadele’ye verdiği des-
• Bu kanun teklifi, saltanat ve halifeliğin birbirinden ay- tek, Ankara’da oluşan Kuvâ-yı Millîye ruhu, Istanbul’un
rılmasını ve saltanat makamının kaldırılmasını içeri- siyasi çevresine karşı duyulan güvensizlik, Ankara’nın
yordu. başkent seçilmesinde etkili olmuştur.
• Fakat meclisteki bazı üyeler bu teklife karşı çıktılar. • 27 Aralık 1919’da Temsil Heyeti’nin Ankara’ya gelmesi
ile bu şehir Millî Mücadele’nin merkezi olmuştu.
• Kanun teklifini komisyonlara havale ederek zaman ka- •
zanmaya çalıştılar. 23 Nisan 1920’de TBMM’nin Ankara’da açılmasıyla
yeni Türk devletinin temelleri atıldı. Kurtuluş Savaşı
• Meclisteki havanın gerginleştiğini gören Atatürk’ün buradan yönetildi. Istanbul’un başkent yapılmasını is-
yaptığı konuşmayla 1 Kasım 1922’de TBMM, saltana- teyenler mevcuttu.
tın kaldırılmasına ilişkin kanun teklifini kabul etti. Böy- •
lece saltanat kaldırıldı. Meclisin Ankara’da açılması, buraya fiilen hükûmet
merkezi olma niteliği kazandırmıştı.
• Halifelik makamı ise Osmanlı hanedanına bırakılmak •
şartıyla siyasi yetkisinden ayrılmış olarak yerinde kal- Dışişleri Bakanı Ismet (Inönü) Bey ve 14 milletvekili 9
dı. Ekim 1923’te tek maddelik “Türkiye Devleti’nin baş-
kenti Ankara’dır.” şeklinde bir kanun teklifi hazırlaya-
rak meclise sundular.
Saltanatın Kaldırılmasının Sonuçları • Bu kanun teklifinin mecliste 13 Ekim 1923 tarihinde
• Osmanlı Devleti resmen sona erdi. kabul edilmesi ile Ankara, Türkiye’nin başkenti oldu.

• Yapılacak barış görüşmelerine tek ve güçlü olarak gi-
dildi.
• Itilaf Devletlerinin ikilik çıkarma oyunları sona erdi.

• Devlet başkanlığı sorunu ortaya çıktı ve cumhuriyetin
ilanı için zemin hazırladı.
• Millî egemenliğin önündeki en büyük engel ortadan
kaldırıldı.
• Laik devlet düzenine geçişin ilk basamağı oldu. Inkı- • Mustafa Kemal’in ifadesiyle artık “Ankara başkentti ve

lapların önü açıldı.
ebediyen başkent olarak kalacaktı.”
EDİTÖR YAYINEVİ