Page 105 - 8. SINIF VIP T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ ATATÜRKÇÜLÜK VE ÇAĞDAŞLAŞAN TÜRKİYE § 1 10505

* Saltanatın kaldırılmasına karşı çıkan ve çok » Rejim sorunu sona ermiş, devletin adı
istediği hâlde Lozan’a gönderilmeyen Rauf konulmuştur.
Bey, İsmet Paşa ile anlaşmazlığa düşerek » Devlet başkanlığı sorunu çözümlenmiştir.
Meclis Hükümet başkanlığından istifa etti. » Meclis Hükümeti Sistemi’nden Kabine
Yerine Ali Fethi Bey getirildi.
Sistemi’ne geçilmiştir.
* Muhalif milletvekilleri Rauf Bey’in etrafında » Hükümet bunalımı ortadan kalkmıştır.
birleşerek, Ali Fethi Bey’in istifasına neden
N
olunca, Meclis Hükümet Sistemi’nden kay- NOTOT
naklanan nedenlerden dolayı Hükümet Buna- y Kabine Sistemi: Yürütme gücünün başında
EDİTÖR YAYINLARI
lımı yaşanmaya başlandı. cumhurbaşkanının bulunduğu, halkın oyla-
rıyla seçilen başbakanın, birlikte çalışacağı
NOTOT bakanları bizzat seçmesiyle ve cumhurbaş-
N
y Cumhuriyetin ilanına doğru giden süreçte kanının onayıyla kurulan hükümet şekline
yaşanan sorunlar Sonbahar Bunalımı veya denir.
Ekim Bunalımı olarak ifade edilmektedir. y İlk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal

* Ali Fethi Bey’in istifası üzerine hüküme- tarafından başbakanlığa atanan İsmet
tin kurulamaması Kabine Sistemi’ne geçil- Paşa, cumhuriyetin ilk kabinesini kurdu.
mesini zorunlu kılmıştı. Bunun için cumhu- Ali Fuat Bey ise Cumhuriyet Dönemi’nin ilk
riyetin ilan edilmesi gerekiyordu. Mustafa meclis başkanı seçildi.
Kemal tarafından hazırlanan tasarı ile 1921
Anayasası’nda değişikliğe gidildi. Bu değişiklik
taslağı şu şekilde düzenlenmiştir:
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 MART 1924)
» Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir. Tür-
kiye Devleti’nin yönetim şekli cumhuriyettir. * Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in Mısır

Cumhurbaşkanı, devletin başıdır. Bu sıfatla Seferi sonucunda halifelik Osmanlı padişah-
larına geçti ve padişahlar dini yetki ve güce
gerekli gördükçe Meclis’e ve Hükümete baş- de sahip oldular.
kanlık eder. Siyasi açıdan güçlü olunan dönemde halifelik
» Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından ve üye- * makamını kullanma gereksinimi hissetmeyen
leri arasından seçilir. Başbakan, cumhurbaş- padişahlar, 18 ve 19. yüzyıllarda bu makamı
kanı tarafından Meclis üyeleri arasından seçi- diplomatik alanda kullanmaya başladılar.
lir ve cumhurbaşkanının onayına sunulur. * 1922’de saltanatın

* Bu değişiklik önergesinin 29 Ekim 1923’te kaldırılması sonrasında
İkinci TBMM’de kabul edilmesiyle cumhuriyet Meclis Abdülmecit’i
ilan edilmiştir. Yapılan ikinci oylamada 158 halife seçmişti. Abdül-
milletvekilinin tamamının oyunu alan Mus- mecit Efendi’nin bir
tafa Kemal ilk cumhurbaşkanı seçilmiştir. müddet sonra;
» Devlet başkanı gibi
* Cumhuriyetin ilanı ile; hareket etmesi,
» Ulusal egemenlik resmiyet kazanmıştır.