Page 99 - 6. SINIF VIP FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 99
¦ SES VE ÖZELLİKLERİ § 99
99
* Katılar sıvılardan, sıvılar da gazlardan daha yoğundur. Bu nedenle ses en hızlı katılarda en
yavaş gazlarda yayılır.
* Ortam sıcaklığı arttıkça sesin sürati de artar.
* Sıcaklığın artması ortamda bulunan taneciklerin hızının artmasına neden olur. Ortam tanecik-
lerinin hızının artması sonucu sesin sürati de artar.
SES BİR ENERJİ TÜRÜDÜR
* Ses, başka tür enerjilere dönüşebilen bir enerji çeşididir.
* Alçaktan uçan jet uçağının sesinin pencerelerin camlarını titretmesi, böbrek taşlarının ses dal-
EDİTÖR YAYINLARI
galarıyla kırılması, ultrason cihazlarında ses dalgalarının kullanılması, sesin bir enerjisi olduğunu
göstermektedir.
* Ses elde etmek için kuvvet uygulayarak enerji harcanmalı ve titreşim sağlanmalıdır. Titreşen
cisimler enerjisini hava moleküllerine, hava moleküllerinden de sesin çarptığı yüzeye aktarırlar.
* Diyapozonlar şekilde görüldüğü gibi U biçimindeki metal bir araçtır. Titreşince belirli frekans-
larda ses üretirler. Diyapozonların üzerindeki sayılar diyapozonun saniyede kaç
kez titreştiğini gösterir.
* Tefe vurulduğunda tefin derisinde titreşim meydana gelir ve bu titreşim önündeki Diyapozon
hava moleküllerine iletilir. Birbirini iten hava mole-
külleri sayesinde ses enerjisi diğer tefe ulaşır. Tefe
bağlı pinpon topunun hareket etmesi, sesin bir tür
enerjisi olduğunu gösterir.
* Ses bombası patladığında çevre binalardaki camla-
rın kırılması sesin bir enerjisi olduğunu gösterir.
* Ses bir kaynaktan çıktıktan sonra ortamdaki tane-
cik ya da moleküller tarafından iletilir. Bunu aşağıdaki gibi dizilmiş bilyelerin hareket enerjilerini
birbirine aktarması gibi düşünebiliriz.
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 34 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
* Ses enerjisinin en fazla olduğu yer üretildiği yerdir. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin daha
az duyulmasının, sonra hiç duyulmamasının nedeni; ses enerjisinin taneciklerin çarpışması sıra-
sında ısı enerjisine dönüşmesidir.
* Belli bir süre sonra ısıya dönüşen miktar artar ve ses hiç duyulmaz olur. Ses enerjisi kaybolmaz,
başka bir enerjiye dönüşür.
