Page 158 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema

• Sanatsal, yani süslü bir dil kullanılır� • Bu bakımdan şiirde işlenen bir konu, hikâye edici me-
• Sözcükler genellikle mecaz anlamlarıyla kullanılır� tinlerde de işlenebilir�

• Öznel anlatım hâkimdir� • Örneğin “kardeş sevgisi” teması bir hikâyede veya bir
şiirde ele alınabilir�
• Hikâye, fabl, masal, roman, destan, tiyatro gibi edebi

türler hikâye edici metin özelliği taşır� Şiiri Oluşturan Ögeler
• Tiyatro metinleri de öyküleyici metin türlerinden biri- Mısra (Dize): Şiiri oluşturan her bir satıra mısra veya
dir� Tiyatro metinleri bir sahnede canlandırılmak ama- dize denir�
cıyla yazılmış olmasına rağmen tıpkı masal, hikâye ve
EDİTÖR YAYINLARI
roman gibi bir olayı, bu olayı yaşayan kişileri, olayın Açsam rüzgâra yelkenimi;
geçtiği yeri ve zamanı anlatır� Dolaşsam ben de deniz deniz Dize (Mısra)
Ve bir sabah vakti, kimsesiz
BILGILENDIRICI VE HIKÂYE EDICI METINLERI Bir limanda bulsam kendimi.
AYIRT ETME
• Hikâye edici metinlerde bir olay, durum ya da eylem Dörtlük: Dörder mısradan oluşan şiir bütünlüklerine
anlatılır� Bu tür metinlerin en belirgin özelliği olayla dörtlük denir�
birlikte kişi, yer ve zaman unsurlarına yer verilmesidir�
Anlatılan olay ise genellikle kurgulanmış yani hayal Ak saçlı başını alıp eline,
ürünü ya da kurmaca bir olaydır� Kara hülyalara dal anneciğim! Dörtlük
• Bilgilendirici metinler ise herhangi bir konuda bilgi O titrek kalbini bahtın yeline,

vermek ya da açıklama yapmak için yazılmış metin- Bir ince tüy gibi sal anneciğim!
lerdir� Bu tür metinlerde anlatılan her şey gerçektir ve
kurmacaya, hayale, duygulara yer verilmez�
ANA DUYGU
ŞIIR METINLERI • Bir şiirde ya da edebî eserde bir duyguyu ifade ede-
• Duygu ve düşünceleri ahenkli, coşkulu bir söyleyişle rek okuyucuya hissettiren duyguya ana duygu denir�

dile getiren metinlerdir�
Güneş olup da doğdun Samsun’dan
Şiirin Düzyazıdan Farkları Işıtıp tüm yurdu kurtardın düşmandan.
• Şiirlerin en belirgin özelliği dize, dörtlük gibi yapısal Savaştın hem düşmanla hem cehaletle,

unsurlarıdır� Milletimi yücelttin yüce cumhuriyetle!
• Bu yüzden bir şiir metnini, okumadan bile tanıyabiliriz�
• Şiir, anlatım özelliği bakımından diğer türlerden ayrılır� Şiirin ana duygusu: Atatürk sevgisi

• Şiirde anlatılmak istenen duygu ve düşünceler en • Ana duygu, şiirin öne çıkarmak istediği asıl duyguyu
kısa ve en yoğun ifadelerle dile getirilir� belirtir� Ana duygu, bir metnin özünü oluşturur�
• Benzetme, mecaz, abartma ve soyutluk şiirin önemli Ben bu gurbet ile düştüm düşeli,
unsurlarıdır�
Her gün biraz daha süzülmekteyim.
• Şiir, insana güzel duygular yaşatmayı amaçlar�
• Bilgi verme amacı yoktur� Her gece, içinde mermer döşeli,
Bir soğuk yatakta büzülmekteyim.
• Şiir de hikâye edici metinler gibi kurmacaya ve hayal

gücüne dayanan bir metin türüdür� Şiirin ana duygusu: Yalnızlık

158 Türkçe / 3. Tema